Dành cho người khởi nghiệp: Sức mạnh của việc Không Làm Gì

Sức mạnh của việc không làm gì

Ảnh gốc xuất bản trên jotform.com

Con cá sấu già đang nằm nổi bên bờ sông khi một con cá sấu trẻ hơn bơi tới bên cạnh nó.

“Tôi nghe nhiều người nói rằng bác là tay thợ săn ác liệt nhất con sông này. Làm ơn hãy dạy tôi các kỹ thuật của bác.”

Bị đánh thức khỏi giấc ngủ ngắn trong một ngày đẹp trời, con cá sấu già liếc nhìn con cá sấu trẻ với đôi mắt bò sát của mình, không nói gì và sau đó lại ngủ thiếp đi trên mặt nước.

Cảm thấy thất vọng và thiếu tôn trọng, cá sấu trẻ bơi ngược dòng đuổi theo mấy con cá da trơn, để lại phía sau một loạt bong bóng. Nó nhủ thầm: “Mình sẽ cho bác ta thấy.”

Cuối ngày, con cá sấu trẻ trở lại bên cá sấu già, kẻ vẫn đang ngủ và bắt đầu khoe khoang về cuộc săn mồi thành tựu của nó.

“Tôi đã bắt được hai con cá da trơn đầy thịt hôm nay. Bác bắt được gì rồi? Không có gì ư? Có lẽ bác không mạnh như người ta nói.”

Không hề bị ảnh hưởng, con cá sấu già lại nhìn cá sấu trẻ, không nói gì, nhắm mắt lại và tiếp tục nổi trên mặt nước khi những chú cá nước ngọt nhỏ xíu bơi nhẹ nhàng cùng đám tảo trên bụng nó.

Một lần nữa, con cá sấu trẻ tức giận vì không thể nhận được phản ứng nào từ vị cao tuổi kia, lần thứ hai nó bơi về thượng nguồn để xem có thể tiếp tục săn được cái gì.

Sau vài giờ lùng bắt, nó săn được một con cò nhỏ. Mỉm cười, nó giữ con cò trong hàm và bơi trở lại bên con cá sấu già, kiên quyết thể hiện ai mới là thợ săn thực sự.

Khi con cá sấu trẻ uốn người quay tròn, nó thấy con cá sấu già vẫn trôi nổi chỗ cũ bên bờ sông.

Tuy nhiên, có gì đó đã thay đổi – một con linh dương đầu bò to lớn đang thưởng thức việc uống nước buổi chiều chỉ cách đầu con cá sấu già vài mét.

Trong một chuyển động nhanh như chớp, con cá sấu già lao ra khỏi nước, quấn cái hàm quanh con linh dương khổng lồ và kéo nó xuống nước.

Kinh hoàng, con cá sấu trẻ bơi lên khỏi mặt nước với con chim nhỏ còn treo bên miệng. Nó nhìn cá sấu già đang thưởng thức bữa ăn 500 kg của mình và hỏi:

“Làm ơn… hãy nói cho tôi … làm sao…. Làm sao bác làm được điều đó?”

Nhìn qua con linh dương đầu bò, cá sấu già cuối cùng cũng đáp lại:

“Ta chả làm gì cả.”

Làm gì quan trọng hơn khoe khoang

Khi lần đầu xây dựng JotForm, tôi giống như con cá sấu trẻ tuổi, tin rằng tôi luôn phải làm gì đó mới có kết quả.

Hồi đó, nếu ai đó nói với tôi rằng có thể thu được kết quả lớn hơn nếu chẳng làm gì, tôi sẽ quay đi và tiếp tục dồn dập với ngày làm việc 16 giờ.

Tôi nghĩ để thành công, tôi phải liên tục xây dựng, làm việc, tăng trưởng và phát triển những thứ tiếp theo – bất kể “thứ” đó là gì.

Tất cả chúng ta đều có vấn đề với sự bận rộn. Nhưng bận rộn và thành công lại không đi cùng nhau. Và tôi nghĩ, nếu chúng ta đặt “không làm gì” ở thang ưu tiên cao hơn, chúng ta có lẽ tự thấy bản thân sẽ bắt được nhiều linh dương hơn cá da trơn.

Điều đó xảy ra đúng với tôi, và tôi hy vọng nó cũng đúng với bạn nữa.

Nhưng làm ít hơn hoặc không làm gì thì nói dễ hơn làm, đặc biệt với xã hội đắm chìm trong cảnh cực kỳ bận rộn này. Hãy xem xét kỹ hơn nỗi ám ảnh không lành mạnh của chúng ta với việc bận rộn…

Căn bệnh “cực kỳ bận rộn”

Nhân loại đã phải vật lộn với sự bận rộn từ lúc mới bắt đầu – hay ít nhất từ năm 425 TCN khi Homer đi tới Trái Đất.

Odyssey kể câu chuyện về những người ăn Hoa sen – một tộc người kỳ lạ suốt ngày lười biếng, chỉ ăn hoa sen và không làm gì cả. Và điều lạ lùng hơn cả chuyện viễn tưởng là những người này hài lòng với cuộc sống của họ.

Homer đã viết rằng sau khi một số thủy thủ trong đoàn người của Odyssey ăn Hoa sen của tộc người ăn Hoa sen (nói nhanh gấp 3 lần), họ bắt đầu giống tộc người ăn Hoa sen – hài lòng, thư giãn và hơi thờ ơ.

Sợ nếu toàn bộ đám người của mình ăn Hoa sen sẽ không còn động lực trở về nhà, Odyssey ra lệnh trói những người bị ảnh hưởng vào băng ghế và buộc con tàu khởi hành ngay lập tức.

Thật thú vị, phản ứng của Odyssey đối với cảm giác “không làm gì” này nghe giống với CEO công ty, các nhà sáng lập doanh nghiệp startup, hay huấn luyện viên bóng đá ở trường học mà chúng ta biết ngày nay – những người nghiện làm việc vất vả nên khinh miệt bất cứ thứ gì có thể ám chỉ tới cảm giác tự mãn.

Họ dù ở đỉnh của một tảng băng xã hội lớn hơn nhiều mà còn cảm thấy bị đóng băng vì sợ hãi khi nghĩ tới việc chẳng làm gì cả.

Cả thế giới hiện nay đo lường giá trị theo thuật ngữ bận rộn hơn là chất lượng công việc. Nói cách khác, nó đã trở thành một thứ biểu tượng – trạng thái “đang bận”.

Đã bao nhiêu lần bạn từng nghe hoặc bản thân rơi vào cuộc trò chuyện như thế này…

-                      Gần đây cậu thế nào, Mark?

-                      Ôi trời, bận phát điên mất thôi!

-                      Thật tuyệt khi nghe điều đó, anh bạn – cứ duy trì thế nha!

Chúng ta vô thức phát triển cách đo giá trị của một người dựa trên số giờ họ làm việc, số tiền trên đĩa của họ - dù họ có đang chạy như gà bị cắt tiết hay không.

Trong cuốn sách Tuần làm việc 4 giờ (4 hour Work Week) của Tim Ferriss, anh chàng vui vẻ với ý tưởng này bằng cách nói thẳng rằng nếu bạn muốn thăng tiến, bạn nên trông có vẻ bận rộn hơn bằng cách làm việc với nhiều giờ hơn, tranh giành với mọi người và liên tục trả lời email.

Nhưng sớm hay muộn, tất cả chúng ta đều phải tự hỏi bản thân: sứ mệnh của chúng ta là gì – liệu có phải là công việc bận rộn nhất hay việc tạo ra ảnh hưởng lớn nhất?

Và thật thú vị khi nhìn vào một số bộ óc vĩ đại nhất trên Trái Đất này, chúng ta đều thấy có một điểm chung thú vị - họ đều giành thời gian để không làm gì cả.

Sức mạnh của việc không làm gì

Làm cho một giai đoạn thời gian trong đời bạn không làm gì cả có thể là một thách thức – đặc biệt trong tuần làm việc khi chúng ta bị ném vào vô số cuộc họp, thông báo và danh sách các nhiệm vụ ngày càng tăng.

Những người sáng lập doanh nghiệp bận rộn bắt đầu triển khai cái gọi là “Think Weeks” (Những tuần lễ để suy nghĩ) vào lịch trình hằng năm của họ - đó là những khoảng thời gian họ dành để đọc, nghĩ, và sống bên ngoài thế giới đang bị đóng gói để vận hành doanh nghiệp của họ.

Trong khi những nhà sáng lập doanh nghiệp trẻ như Mike Karnjanaprakorn của Skillshare mới bắt đầu chấp nhận thực hành cách làm này, giống như các tên tuổi lớn như Steve Jobs, Mark Zuckerberg và Tim Ferriss, chính Bill Gates mới là người đầu tiên tạo ra cái Think Week nổi tiếng này.

Suốt nhiều năm điều hành Microsoft, Gates thường rút lui vào những tuần lễ Think Weeks dài khoảng hai lần mỗi năm – không phải là kì nghỉ, mà là khoảng thời gian thực sự không làm gì cả.

Gates rất kiên quyết thực hiện các Think Weeks của mình đến mức gia đình, bạn bè và cả nhân viên Microsoft cũng bị cấm. Ngày nay, Gates cho rằng phần lớn sự thành công của Microsoft đến từ những ý tưởng và khái niệm lớn ông tình cờ thu nhặt được trong khi không làm gì cả.

Thực hiện việc “Không làm gì”

Bạn không cần thiết phải cấm gia đình và bạn bè trong tuần lễ Think Week của mình. Để tôi lấy một ví dụ.

Mỗi năm, tôi dành ít nhất một tuần nghỉ ngơi, thoát khỏi công ty của tôi và quay trở lại quê nhà giúp bố mẹ tôi thu hoạch ô liu.

Tất cả những suy nghĩ về tăng trưởng hay tỉ lệ chuyển đổi của doanh nghiệp sẽ biến mất khi bạn chọn ô liu. Đó là thiền định và giúp mình bình tĩnh.

Tôi biết việc hái ô liu sẽ không đưa tôi đến đỉnh cao của TechCrunch, nhưng đó là thước đo thành công cá nhân. Bằng cách nào đó, một số ý tưởng hay nhất của tôi thường đến trong giai đoạn này.

Đối với những người không thể dành một tuần mỗi năm mà không làm gì cả, tôi khuyên bạn nên thực hiện một cách tiếp cận hơi khác một chút – thực hiện lễ Sabbath kĩ thuật số.

Vào thứ bảy hay chủ nhật, hãy ép bản thân tránh xa tất cả các hình thức công nghệ - một cách thực hành được gọi là Sabbath kỹ thuật số.

Hãy tắt điện thoại và giấu nó trong tủ quần áo. Hãy gập laptop lại, tống nó dưới giường. Và cố gắng bằng mọi nỗ lực tránh xem Netflix.

Hãy cho bộ não không gian suy nghĩ bằng cách bước ra khỏi cái máy xay thường nhật và không làm gì cả. Tâm trí bạn sẽ có thời gian để va chạm với những ý tưởng mới hoặc xử lý những cái cũ theo chiều sâu hơn.

Bạn có thể tìm thấy thành công đơm hoa từ việc thực hành như chú cá sấu già trong phần đầu bài viết này.

Trong khi chúng ta tự nhủ mình có thể đạt được nhiều hơn bằng cách bon chen xô đẩy trên đường đời, đôi khi chỉ cần nhắm mắt lại và trôi nổi tự nhiên lại tốt hơn.

Và hãy đợi, cho đến khi con linh dương đầu bò xuất hiện.

Aytekin Tank

Ngày 7 tháng 6 năm 2018

Theo https://medium.com

Dành cho các startup founders: Chiến lược chọn khu đất cao

Tâm lý học cho người sáng lập: Chiến lược chọn khu đất cao

Một người có thể thành doanh nhân vĩ đại nhất mọi thời đại. Còn người kia là Steve Jobs.

Tôi có hai câu chuyện để chia sẻ.

Một câu chuyện về doanh nhân có thể được cho là vĩ đại nhất mọi thời đại: Steve Jobs. Còn câu chuyện kia cũng về một doanh nhân (nhưng vì anh chàng mới chỉ 19 tuổi nên vẫn ngoài vòng phán xét): cậu em trai tôi, Tiger. Mục đích của những câu chuyện này là minh họa cho một bộ lệnh tâm lý học cực kỳ mạnh mẽ: chiến lược chọn khu đất cao.

Antennagate

(Đây là một cách chơi chữ của giới truyền thông – họ xem vụ bê bối này giống như vụ Watergate khi mà chính phủ đương nhiệm của tổng thống Nixon âm thầm theo dõi và do thám đảng đối lập và che đậy cho các hoạt động này. Tương tự vậy, giới truyền thông cho rằng Apple đang che đậy những vấn đề nghiêm trọng của iPhone 4, từ đó gây ra những thiệt hại to lớn cho người dùng (Antenna = Ăng-ten))

Đầu tiên: Steve Jobs. Tám năm trước Steve đã giới thiệu iPhone 4. Đây là một sản phẩm quan trọng của Apple. Các cuộc chiến smartphone đã bắt đầu nóng lên, và Apple cũng đang cảm nhận được sức nóng từ cả Android và Blackberry. Tôi vừa mới bỏ việc để dành toàn thời gian khởi nghiệp, vì thế tôi nhớ rất rõ vụ phát hành iPhone 4, đó cũng là lý do chính khiến tôi chuyển từ xài Android sang iPhone. Chiếc điện thoại này thật đẹp, giống chiếc đồng hồ cổ hơn là một thiết bị công nghệ. Đây là thời điểm trước khi “chiếc iPhone tốt nhất mà chúng tôi từng tạo ra” trở thành biểu tượng lan truyền khắp nơi và mỗi lần lặp lại như một bước nhảy vọt lượng tử so với phiên bản tiền nhiệm.

Vài ngày sau buổi phát hành chính thức, khủng hoảng nổ ra. Các báo cáo và tin tức lan truyền rằng khi cầm chiếc iPhone mới theo một cách nào đó có thể làm mất tín hiệu thu nhận. Người dùng cảm thấy bị xúc phạm. Các blogger trút nỗi tức giận lên Apple. Có vẻ như năng lực bóp méo thực tại nổi tiếng của Steve đang sụp đổ. Bất kỳ CEO nào khác khi gặp khủng hoảng cũng đều tìm cách biến mất, rồi thuê một công ty PR dập lửa cho. Họ sẽ đưa ra một lời xin lỗi công khai và hứa hẹn “sẽ làm tốt hơn lần tới”. Đó không phải Steve. Ông ấy đã tổ chức một cuộc họp báo và đích thân nói chuyện với giới truyền thông. Ông không xin lỗi. Ông không giải thích. Ông chẳng làm bất cứ điều gì một công ty PR có thể nghĩ ra để giải quyết tình huống này. Ông ấy đã làm gì? Đây là câu trả lời của ông: “Tất cả các điện thoại đều có vấn đề.”

Tinh thần Mamba

(Mamba là một loài rắn cực độc ở Châu Phi)

Bây giờ tới lượt người đồng sáng lập với tôi, cũng là cậu em trai Tiger của tôi. Bước vào trung học cơ sở, mục tiêu của anh chàng hơi khác so với các bạn cùng lớp. Trong khi họ bận rộn với các kỳ thi SAT và nộp đơn vào đại học, anh chàng lại nộp đơn xin làm kỹ sư phần mềm toàn thời gian. Tại sao vậy? Vì theo như tôi nhớ, Tiger luôn có tinh thần kiểu Mamba. Kobe Bryant là cầu thủ yêu thích của cậu, và giống như Kobe, cậu cũng mang một động cơ bệnh hoạn để đạt được thành công và chiến thắng. Lần đầu tiên tôi nhận ra điều đó là khi còn nhỏ, tôi mời các bạn đại học của mình cùng chơi Scrabble và Tiger đã đánh bại toàn bộ tất cả chúng tôi ngay khi cậu cảm thấy tệ, thay vì giúp đỡ chúng tôi. Hai chi tiết minh họa cho sự điên rồ của tình huống đó. Một: Tiger khi đó mới năm tuổi. Hai: Trận đầu tiên đã chênh lệch đến mức các bạn tôi và tôi quyết định chơi cùng một đội để hạ gục thằng bé. Vâng, bạn đọc chính xác rồi đấy. Sáu sinh viên ĐH California hai mươi tuổi đối đầu với một đứa trẻ năm tuổi và bị thua tơi tả. Theo tôi nhớ được, cậu có số điểm gấp 4 lần chúng tôi. Đó là cậu em tôi khi còn bé như hạt lạc. Đạo đức cũng như tính cạnh tranh của cậu cực kì khắc nghiệt đến nỗi bố mẹ hổ người Châu Á của chúng tôi thực sự gây áp lực buộc cậu dừng làm những việc tệ hại.

Với kiểu suy nghĩ đó, không ngạc nhiên khi Tiger muốn đi theo bước chân thần tượng của mình và bỏ học đại học. Với Kobe, mục tiêu là giải NBA. Với Tiger, đó là một công việc lập trình phần mềm ở một công ty công nghệ. Tôi nhớ đã nói chuyện với cậu về quyết định này lúc ấy. Bố mẹ chúng tôi nghĩ cậu lẩn thẩn rồi. Tôi cố động viên, nhưng trong đầu tôi không thực sự cho rằng cậu sẽ thành công. Các công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon vẫn thường từ chối cả những sinh viên tốt nghiệp giỏi nhất và chói sáng nhất từ Stanford hay Berkeley đó thôi. Làm gì có cơ hội cho một thằng nhóc 16 tuổi cơ chứ? Đó là một khởi đầu chậm, nhưng chắc là đủ số lời mời làm việc để cậu bước vào. Đầu tiên chỉ làm part time, sau đó làm internship (thực tập), rồi tới những offer toàn thời gian dù lương thấp. Tới một ngày, Tiger nhắn tin cho tôi và tôi suýt rơi cả điện thoại vì không tin nổi. PayPal đã dành cho cậu một lời đề nghị làm việc toàn thời gian để gia nhập đội ngũ Braintree core payments. Tiền lương của cậu còn cao hơn những gì tôi trả cho những người tốt nghiệp đại học ở Yahoo. Ít nhất tôi cũng rất tiếc phải nói vậy.

Làm sao cậu làm được điều đó? Tôi sẽ để cậu giải thích theo ngôn ngữ của mình, nhưng tóm lại, cậu đã biến tuổi trẻ từ điểm yếu dễ nhận thấy thành điểm mạnh. Đó là một ví dụ hoàn hảo về cách điều khiển hình ảnh. Thông điệp của Tiger tới các nhà tuyển dụng tiềm năng là: “Tuổi trẻ = năng lượng cao”.

Chiếm khu đất cao

Kẻ chiếm giữ vị trí cao không phải về đạo đức, hoặc có thái độ thánh thiện hơn bạn. Nói một cách đơn giản, đó là quá trình đưa một cuộc tranh cãi ra khỏi bãi cỏ đầy những thứ hỗn độn và ồn ào, rồi đặt lên mặt đất cao hơn – nơi mọi người đều đồng ý.

Bạn đã bao giờ tham gia buổi tranh luận chính trị trực tuyến nào chưa? Hầu hết thời gian, đảm bảo là cảnh hủy diệt lẫn nhau do thiên kiến xác nhận (sẽ post một bài liên quan tới nó vào lúc khác). Cách duy nhất để ra khỏi bề mặt đầy cỏ dại là thu nhỏ nó lại, rồi tìm ra điểm chung khiến chúng không thể bị chỉ trích.

Steve Jobs đã làm điều đó với “tất cả các điện thoại đều có vấn đề”. Mọi người biết điều đó là sự thật, nhưng một khi Steve đã nói điều đó, tình huống được khuếch đại hoàn toàn. Toàn bộ chi tiết của vụ antennagate có là vụ việc lớn hay không đều bốc hơi hết, và mọi người bắt đầu nhìn vào các nhà sản xuất điện thoại khác để xem liệu Steve có đúng hay không (tất nhiên, ông ấy đúng!). Các bài viết về vụ antennagate cơ bản đều biết mất chỉ qua một đêm.

Chiến lược chọn khu đất cao của Tiger là “tuổi trẻ = năng lượng cao”. Khi một nhà tuyển dụng nhìn vào đám cỏ dại, có nhiều lý do để họ không tuyển một học sinh trung học. Nhưng bằng cách kết hợp thương hiệu tuổi trẻ của cậu với năng lượng, cậu đã trở thành kỹ sư trẻ nhất trong lịch sử PayPal.

Lưu ý rằng hai câu phát biểu mà tôi tô đậm đều đơn giản và mơ hồ về mục đích. Một chiến lược chọn khu đất cao không thể phức tạp hay cụ thể, vì điều đó sẽ mời gọi tư duy phê phán. Mục tiêu là chấm dứt các phê phán bằng logic thông qua hấp dẫn cảm xúc.

Vậy khi nào bạn có thể dùng chiến lược chọn khu đất cao? Nó được xài tốt nhất khi việc phê bình theo logic có khả năng gây ra kết thúc bất lợi hoặc bế tắc cho bạn. Đây là tâm lý kiểu Ctrl + Alt + Delete. Quan trọng phải nhớ rằng đây không phải là cách để dành chiến thắng, mà chỉ để kết thúc với việc đổ máu tối thiểu. Là một doanh nhân lúc mới khởi nghiệp, logic không thuộc về bạn. Hầu hết mọi thứ liên quan đến logic sẽ không chịu được những bình luận quan trọng. Khi bạn đang mời gọi nhà đầu tư, bạn đang bán một giấc mơ. Khi bạn nói chuyện với khách hàng, bạn đang bán một tương lai tiềm năng. Khi bạn tuyển dụng nhân viên, bạn đang tạo ra một kịch bản lý tưởng có khả năng sẽ không thành hiện thực. Trong mỗi tình huống, câu trả lời logic đều luôn là Không. Để nhận được cái gật đầu đồng ý, lựa chọn tốt nhất của bạn là chiến lược tìm khu đất cao. Ví dụ:

Nhà đầu tư: Chúng tôi muốn đầu tư nhưng số liệu của bạn không hấp dẫn.

Cái bẫy ở đây là để phê phán số liệu của bạn. Đó là một sai lầm! Những gì bạn nên nói là:

Anh nói đúng, các số liệu hiện tại không phải là những gì chúng tôi muốn. Nhưng chúng tôi là một công ty nhỏ, nhanh nhẹn với những người sáng lập có năng lực, và chúng tôi sẽ vượt qua các đối thủ lớn hơn. Với sự giúp đỡ của anh, chúng ta có thể thực hiện hành trình đó cùng nhau. Hãy tưởng tượng tới lúc nhìn lại ngày hôm nay khi chúng ta đã phát hành ra công chúng!

Nhìn xem bạn đã làm gì này? Chúng ta đã chuyển từ bãi cỏ (các số liệu) đến một điểm không thể phê phán (các công ty nhỏ thì nhanh nhẹn hơn). Chúng ta cũng mời nhà đầu tư vào một cuộc phiêu lưu sử thi. Ai lại không thích điều đó cơ chứ? Cuối cùng, chúng ta đã giúp họ suy nghĩ vượt ra khỏi phạm vi bán hàng (là một bài khác, post vào dịp khác).

Nếu bạn nghi ngờ tính hiệu quả của chiến thuật này, hãy chú ý tới lần tiếp theo bạn chứng kiến một vụ tranh cãi. Nó kết thúc như thế nào? Có phải vì ai đó có logic siêu đẳng? Hay vì ai đó đã nhảy tới khu đất cao hơn?

Tôi thường muốn tránh chính trị nhưng vương quốc chính trị lại trĩu trịt những ví dụ về chiến lược chọn khu đất cao. Để tránh thiên vị, tôi sẽ sử dụng một ví dụ từ mỗi phe.

Khi Barack Obama cố thông qua kế hoạch chăm sóc sức khỏe của mình, cuộc tranh luận nằm trên bãi cỏ với: phí bảo hiểm, các điều kiện tồn tại từ trước, dự báo ngân sách dài hạn,… Làm sao để Obama cắt phăng những nhiễu loạn này? “Người Mỹ đang chết một cách không cần thiết do chăm sóc sức khỏe kém. Chúng ta cần làm tốt hơn.” Thế là bùm! Chiến lược chọn khu đất cao. Thông qua.

Vài tháng sau, Kanye West lên tiếng ủng hộ Tổng thống Trump. Internet bùng nổ. Kanye có đi vào đám cỏ chính trị và chính sách để bảo vệ nhiều vi phạm của Trump không? Không. Ông ấy đã nói gì? (hãy kiểm tra những dòng tweets của ông ấy nếu bạn không tin tôi) “Hiện nay có quá nhiều sự căm ghét ở đất nước này. Tại sao không thử yêu thương?” Thế là BÙM. Chiến lược chiếm khu đất cao. Phương tiện truyền thông huyên náo khuếch đại nó lên.

Giờ tôi biết cả hai con người trên đều chẳng thay đổi nhiều cái đầu nữa. Mọi người tôi vừa đề cập vẫn còn gây nhiều tranh cãi (vì đó là bản chất của chính trị, cũng là lý do tại sao nó là một ví dụ tuyệt vời). Nhưng trong cả hai trường hợp, tranh cãi tầm quốc gia đã bị giảm đi một cách hiệu quả.

Vì thế, nếu lần tới bạn thấy mình phải chiến đấu trong cỏ dại, hãy ngẩng đầu lên và tìm kiếm vùng đất cao hơn. Bạn có thể phải ngạc nhiên với kết quả đấy.

Bignoggins

Ngày 22 tháng 8 năm 2018

Theo https://medium.com

Qui Tắc Một Phần Trăm: Kẻ thắng lấy hết

Qui Tắc 1 Phần Trăm: Tại sao một số ít người nhận gần hết thành quả

Đâu đó cuối những năm 1800 – không ai nhớ chính xác là khi nào – một người đàn ông tên Vilfredo Pareto đã gây huyên náo với những gì xảy ra trong khu vườn của mình khi ông có một phát hiện nhỏ nhưng thú vị.

Pareto nhận thấy rằng một lượng nhỏ các hạt đậu trong vườn đã tạo ra phần lớn các cây đậu.

Bấy giờ Pareto là một người rất đam mê toán học. Ông là một nhà kinh tế học và một trong những di sản lâu dài của ông đã biến kinh tế học thành một môn khoa học dựa trên những con số và các sự kiện thực tế. Không giống nhiều nhà kinh tế học đương thời, các nghiên cứu và sách của Pareto đầy các phương trình toán học. Và các hạt đậu trong vườn đã làm bộ não toán học của ông chuyển động.

Điều gì sẽ xảy ra nếu phân bố không đều này cũng có mặt trong các lĩnh vực khác của cuộc sống?

Nguyên lý Pareto

Lúc đó, Pareto đang nghiên cứu về sự giàu có của các quốc gia. Vì là người Ý, nên ông bắt đầu bằng việc phân tích sự phân bố của cải ở Ý. Vô cùng ngạc nhiên, ông phát hiện ra rằng khoảng 80% đất đai ở Italia được sở hữu bởi chỉ khoảng 20% dân số. Tương tự với các hạt đậu trong vườn của ông, hầu hết các tài nguyên đều được điều khiển bởi một lượng nhỏ người chơi.

Pareto tiếp tục phân tích của mình với các quốc gia khác và một mẫu hình bắt đầu xuất hiện. Ví dụ, sau khi xem xét hồ sơ thuế thu nhập ở Anh, ông nhận thấy khoảng 30% dân số Anh kiếm được khoảng 70% tổng số thu nhập.

Tiếp tục nghiên cứu, Pareto phát hiện ra các con số này không bao giờ giống nhau, nhưng xu hướng này nhất quán một cách đáng kinh ngạc. Phần lớn các phần thưởng dường như luôn tích lũy chỉ cho một số lượng nhỏ người. Ý tưởng về một số nhỏ các thứ lại chiếm hết phần lớn các kết quả trở nên nổi tiếng với cái tên Nguyên lý Pareto, hay phổ biến hơn là Qui luật 80/20.

Bất bình đẳng ở khắp mọi nơi

Những thập kỷ sau đó, công trình của Pareto thực tế đã trở thành kinh thánh cho các nhà kinh tế học. Một khi ông ấy đã mở mắt cho cả thế giới bằng ý tưởng này, người ta bắt đầu nhìn thấy nó ở khắp mọi nơi. Và qui tắc 80/20 ngày càng phổ biến hơn bao giờ hết.

Ví dụ, tính đến hết mùa giải 2015-2016 tại Hiệp Hội Bóng Rổ Quốc Gia, 20% tên tuổi đã giành 75.3% số chức vô địch. Hơn nữa, chỉ có 2 thương hiệu – Boston Celtics và Los Angeles Lakers – thắng gần như một nửa số chức vô địch trong lịch sử NBA. Giống như các hạt đậu của Pareto, một số nhỏ các đội sẽ chiếm phần lớn các giải thưởng.

Con số còn cực đoan hơn trong bóng đá. Trong khi có tới 77 quốc gia từng tham gia thi đấu World Cup, nhưng chỉ có 3 quốc gia – Brazil, Đức, Ý - đã từng vô địch 13 trong tổng số 20 lần World Cup đầu tiên.

Các ví dụ về nguyên lý Pareto tồn tại trong mọi thứ, từ bất động sản tới bất bình đẳng thu nhập, hay các khởi nghiệp công nghệ. Những năm 1950, 3 phần trăm số người Guatemala sở hữu 70% đất đai ở quốc gia này. Vào năm 2013, 8.4% dân số thế giới quản lý 83.3% tài sản của thế giới. Năm 2015, chỉ một mình cỗ máy tìm kiếm Google đã nhận 64% câu truy vấn tìm kiếm trên Internet.

Tại sao điều này xảy ra? Tại sao một số ít người, đội nhóm và tổ chức lại hưởng phần lớn thành tựu trên đời? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta hãy xem xét một ví dụ từ tự nhiên.

Sức mạnh của lợi thế tích lũy

Rừng mưa nhiệt đới Amazon là một trong những hệ sinh thái đa dạng nhất trên Trái Đất. Các nhà khoa học đã liệt kê khoảng 16000 loài cây khác nhau ở Amazon. Nhưng bất chấp mức độ đa dạng đáng kinh ngạc này, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chỉ có 227 loài cây “siêu thực vật” chiếm gần một nửa rừng mưa. Nghĩa là chỉ 1.4% số loài cây chiếm 50% số cây ở Amazon.

Nhưng tại sao?

Hãy tưởng tượng hai cái cây trồng bên cạnh nhau. Mỗi ngày chúng sẽ cạnh tranh nhau ánh sáng mặt trời và đất. Nếu một cây có thể mọc nhanh hơn một chút so với cây kia thì nó có thể vươn cao hơn, bắt nhiều ánh sáng mặt trời hơn và hấp thụ nhiều mưa hơn. Ngày hôm sau, năng lượng bổ sung này cho phép cây tăng trưởng nhiều hơn nữa. Mô hình này cứ lặp đi lặp lại cho đến khi cái cây mạnh hơn loại bỏ cây còn lại và chiếm phần lớn ánh sáng, đất và dinh dưỡng với công phu sư tử ngoạm.

Từ vị trí thuận lợi này, cái cây chiến thắng có khả năng tốt hơn trong việc phân tán hạt giống và sinh sản, điều này cho phép các giống loài nhận thêm một chỉ dấu lớn hơn trong thế hệ kế tiếp. Quá trình này cứ lặp đi lặp lại cho tới khi những cái cây ưu thế hơn một chút trong cuộc cạnh tranh thống trị toàn bộ khu rừng.

Các nhà khoa học gọi hiện tượng này là “lợi thế tích lũy”. Một thứ bắt đầu chỉ là một lợi thế nhỏ, nhưng lớn dần theo thời gian. Một cái cây ban đầu chỉ cần một cành nhỏ để dẫn đầu cuộc cạnh tranh, sau đó chiếm toàn bộ khu rừng.

Hiệu ứng Kẻ thắng Lấy Hết

Điều này tương tự như trong cuộc sống của con người.

Giống như những cái cây trong rừng nhiệt đới, loài người thường cạnh tranh trước những tài nguyên tương tự. Các chính trị gia cạnh tranh phiếu bầu. Các tác gia cạnh tranh cho vị trí trên top danh sách bán chạy nhất. Các vận động viên cạnh tranh nhau một tấm huy chương vàng. Các công ty cạnh tranh nhau cùng một đối tượng khách hàng tiềm năng. Các show truyền hình cạnh tranh nhau cùng một khung giờ để gây sự chú ý nhất tới bạn.

Sự khác biệt đôi khi chỉ mỏng như dao cạo, nhưng người thắng cuộc sẽ được hưởng phần thưởng vượt trội hơn hẳn.

Hãy tưởng tượng tình huống hai phụ nữ bơi lội trong Thế vận hội Olympics. Một người có thể chỉ nhanh hơn người kia 1/100 giây, nhưng cô ta sẽ được huy chương vàng. Mười công ty cùng quảng cáo cho một khách hàng tiềm năng, nhưng chỉ một trong số họ giành được dự án. Bạn chỉ cần tốt hơn đối thủ một chút nhỏ thôi cũng đảm bảo chiếm tất cả phần thưởng. Hoặc, trong tình huống bạn đi xin việc. Hai trăm ứng cử viên cùng cạnh tranh 1 vị trí, và chỉ cần tốt hơn một chút xíu thôi so với ứng viên khác đã đủ để bạn giành được công việc trọn vẹn.

Tình huống trong đó sự khác biệt nhỏ về hiệu suất dẫn đến phần thưởng vượt trội được gọi là Hiệu ứng Kẻ Thắng Lấy Hết.

Chúng thường xảy ra trong những tình huống liên quan đến so sánh tương đối, nơi hiệu suất của bạn liên quan tới những người xung quanh là yếu tố quyết định thành công của bạn.

Không phải mọi thứ trong đời đều là cuộc cạnh tranh kiểu Kẻ thắng dành hết, nhưng gần như mọi lĩnh vực trong cuộc sống đều bị các tài nguyên hữu hạn ảnh hưởng ít ra là một phần nào đó. Bất kì quyết định liên quan đến sử dụng tài nguyên hữu hạn như thời gian hay tiền bạc sẽ tự nhiên dẫn tới tình huống Kẻ Thắng lấy Hết.

Trong những tình huống như thế, chỉ tốt hơn một chút thôi, dù rất nhỏ, so với đối thủ, có thể dẫn tới phần thưởng vượt trội vì người thắng là người dành tất cả. Bạn chỉ hơn đối thủ 1%, hay 1 giây, hay 1 đô la, nhưng bạn lại ôm trọn 100% vinh quang. Lợi thế của việc tốt hơn một chút không phải là phần thưởng nhiều hơn một chút mà là toàn bộ phần thưởng. Kẻ thắng lấy toàn bộ, phần còn lại không nhận được gì.

Kẻ Thắng Lấy Hết dẫn tới Kẻ Thắng Lấy Hầu Hết

Hiệu ứng Kẻ Thắng Lấy Hết trong cạnh tranh cá nhân có thể dẫn đến hiệu ứng Kẻ Thắng Lấy Hầu Hết trong trò chơi rộng lớn của cuộc đời.

Từ vị trí lợi thế này – huy chương vàng trong tay hay tiền trong nhà băng, hay một ghế trong phòng bầu dục – người thắng sẽ bắt đầu quá trình tích lũy các lợi thế, điều đó khiến họ dễ dàng hơn để chiến thắng lần kế tiếp. Thứ bắt đầu chỉ với biên độ nhỏ sẽ dần dần hướng về qui luật 80/20.

Nếu một con đường chỉ thuận tiện hơn một chút so với con đường khác, sẽ có nhiều người đi qua hơn, nhiều doanh nghiệp xây dựng dọc theo nó hơn. Mà một khi nhiều doanh nghiệp được xây dựng, người ta sẽ có thêm nhiều lý do để sử dụng con đường và khiến nó trở nên ngày một đông đúc. Và bạn có thể nói: “20 phần trăm các con đường chiếm 80% lượng giao thông.”

Nếu một doanh nghiệp có công nghệ cải tiến hơn doanh nghiệp khác, thì nhiều người sẽ mua sản phẩm của họ hơn. Khi doanh nghiệp đó kiếm được nhiều tiền hơn, họ có thể đầu tư thêm công nghệ, trả lương cao hơn, thuê được người giỏi hơn. Theo thời gian, kể cả đối thủ cạnh tranh có bắt kịp, vẫn có lý do để khách hàng gắn bó với doanh nghiệp đầu tiên. Chẳng bao lâu, một công ty sẽ thống trị ngành này.

Nếu một tác giả lọt vào danh sách best – seller, thế là các nhà xuất bản sẽ quan tâm hơn tới quyển sách kế tiếp của ông ấy. Khi quyển sách thứ hai ra đời, nhà xuất bản sẽ dành nhiều tài nguyên và năng lực tiếp thị hơn cho nó, và điều đó khiến nó dễ dàng lọt vào danh sách best – seller lần thứ hai. Giờ bạn đã bắt đầu hiểu tại sao chỉ có vài cuốn sách bán được hàng triệu bản trong khi phần lớn phải tranh đấu dữ dội mới bán được vài ngàn bản.

Biên độ giữa tốt và vĩ đại hẹp hơn chúng ta tưởng. Cái bắt đầu chỉ là một khía cạnh nhỏ ưu thế hơn trong cuộc cạnh tranh sẽ được tích lũy cho mỗi cuộc thi kế tiếp. Chiến thắng một cuộc đấu sẽ cải thiện khả năng chiến thắng của bạn trong trận đấu kế tiếp. Mỗi chu kỳ bổ sung sẽ trát thêm xi măng vào trạng thái của những kẻ ở top đầu.

Theo thời gian, những ai chỉ tốt hơn một chút sẽ chiếm hầu hết phần thưởng. Những người chỉ không tốt bằng một chút nhỏ thôi thì trận kế sẽ chả có gì. Ý tưởng này đôi khi còn gọi là Hiệu ứng Matthew, ám chỉ một đoạn trong Kinh Thánh: “Phàm những ai đang có, sẽ được cho thêm, và còn được dư thừa; còn những kẻ không có, ngay cả cái đang có cũng sẽ bị lấy đi.”

Bây giờ, chúng ta hãy quay trở lại câu hỏi tôi đã đặt ra ở đầu bài viết này. Tại sao một số ít người, đội nhóm, và tổ chức lại hưởng phần lớn thảnh quả trên đời?

Qui tắc 1 phần trăm

Những khác biệt nhỏ về hiệu suất có thể dẫn tới những phân phối rất bất bình đẳng khi được lặp đi lặp lại theo thời gian. Đây là một lý do nữa minh chứng cho giải thích tại sao thói quen lại quan trọng đến vậy. Những cá nhân và tổ chức có thể làm những điều đúng đắn, một cách càng ngày càng nhất quán, sẽ có khả năng duy trì một hoặc vài lợi thế cạnh tranh rất nhỏ, dần dần sẽ tích lũy lượng phần thưởng to lớn không hề cân xứng theo thời gian.

Bạn chỉ cần tốt hơn một chút so với đối thủ của bạn, nhưng nếu bạn có thể duy trì lợi thế đó hôm nay, ngày mai, ngày kia, rồi bạn có thể lặp đi lặp lại quá trình chiến thắng từng chút nhỏ một như thế. Và cảm ơn Hiệu ứng Kẻ Thắng Lấy Hết, mỗi chiến thắng sẽ mang lại cho bạn phần thưởng vượt trội.

Bạn có thể gọi đó là Qui Tắc 1 phần trăm. Qui tắc 1 phần trăm phát biểu rằng: theo thời gian, phần lớn các phần thưởng trong một lĩnh vực nào đó sẽ tích lũy cho những cá nhân, đội ngũ, tổ chức duy trì được lợi thế lớn hơn 1% so với số còn lại. Bạn không cần phải giỏi gấp đôi để nhận được gấp đôi phần thưởng. Bạn chỉ cần giỏi hơn họ một chút rất nhỏ thôi.

Qui tắc 1 phần trăm không chỉ đơn thuần tham chiếu tới một thực tế rằng những khác biệt nhỏ sẽ được tích lũy thành những lợi thế đáng kể, mà còn phản ánh ý tưởng cho rằng những kẻ tốt hơn 1% sẽ thống trị các lĩnh vực và ngành nghề tương ứng của chính họ. Do đó, quá trình tích lũy lợi thế là một động cơ điều khiển qui luật 80/20 đang bị che dấu đi.

James Clear

Theo https://jamesclear.com

Ba giai đoạn thất bại - James Clear

Ba giai đoạn thất bại trong cuộc sống và sự nghiệp (và làm thế nào để khắc phục)

Một trong những điều khó khăn nhất trên đời là biết khi nào tiếp tục duy trì và khi nào nên thay đổi.

Một mặt, kiên trì và can đảm là chìa khóa để đạt được thành công trong bất kì lĩnh vực nào. Bất cứ ai là bậc thầy trong chuyên môn nghề nghiệp của mình đều sẽ đối mặt với những khoảnh khắc nghi ngờ và tìm đâu đó quyết tâm để tiếp tục. Nếu bạn muốn xây dựng một doanh nghiệp thành công hay tạo ra một cuộc hôn nhân vĩ đại, hoặc học một kỹ năng mới, thế thì cụm từ “gắn chặt với nó” có lẽ là đặc điểm quan trọng nhất để đạt được điều đó.

Mặt khác, nói với người khác đừng bao giờ từ bỏ là một lời khuyên khủng khiếp. Người thành công thường xuyên từ bỏ nhiều thứ. Nếu cái gì đó không hoạt động, người thông minh sẽ không lặp đi lặp lại nó một cách vô tận. Họ sẽ thay đổi. Họ sẽ điều chỉnh. Họ sẽ xoay chuyển. Họ sẽ từ bỏ. Giống như câu nói: “Kẻ điên rồ đang làm đi làm lại cùng một việc hết lần này đến lần khác và mong chờ những kết quả khác nhau.”

Cuộc sống cần cả hai chiến lược. Đôi khi bạn cần thể hiện sự tự tin vững chắc và tăng gấp đôi nỗ lực của bạn. Đôi khi bạn cần từ bỏ những gì không vận hành như ý muốn và thử cái gì đó mới. Câu hỏi quan trọng là: làm sao bạn biết khi nào cần từ bỏ và khi nào phải dính chặt lấy nó?

Một cách để trả lời câu hỏi này là sử dụng một nền tảng mà tôi gọi là Ba Giai Đoạn Thất Bại:

Ba giai đoạn thất bại

Nền tảng này giúp bạn làm sáng tỏ mọi thứ bằng cách chia nhỏ các thách thức theo ba giai đoạn thất bại:

1.                  Giai đoạn 1 là Thất Bại Chiến Thuật: đây là các lỗi HOW – thất bại như thế nào. Chúng xảy ra khi bạn thất bại trong việc xây dựng các hệ thống mạnh mẽ, mà quên đo đạc cẩn thận, và lười đi vào chi tiết. Thất bại Chiến Thuật là thất bại chạy trên một kế hoạch tốt và có tầm nhìn rõ ràng.

2.                  Giai đoạn 2 là Thất Bại Chiến Lược: đây là các lỗi WHAT – thất bại trong việc gì. Chúng xảy ra khi bạn theo đuổi một chiến lược mà nó thất bại trong việc mang tới những kết quả bạn mong muốn. Bạn có thể biết rõ tại sao bạn làm những thứ này và bạn làm chúng như thế nào, nhưng vẫn thất bại khi chọn sai cái gì sẽ làm nó xảy ra.

3.                  Giai đoạn 3 là Thất Bại Tầm Nhìn: đây là các lỗi WHY – tại sao thất bại. Chúng xảy ra khi bạn không xác định một định hướng rõ ràng cho bản thân, theo đuổi một tầm nhìn không phù hợp hoặc thậm chí thất bại trong việc tìm hiểu tại sao bạn lại làm những thứ bạn đang làm.

Trong phần còn lại của bài viết này, tôi sẽ chia sẻ một câu chuyện, giải pháp và tóm tắt cho mỗi giai đoạn thất bại. Hy vọng ba giai đoạn thất bại sẽ giúp bạn xử lý uyển chuyển với quyết định khi nào nên rời đi, và khi nào nên sống còn với nó. Không phải hoàn hảo, nhưng tôi hy vọng nó hữu ích.

Giai đoạn 1 – Thất bại Chiến thuật

Sam Carpenter trở thành chủ doanh nghiệp nhỏ năm 1984. Sử dụng 5000 đô làm tiền cọc, ông mua lại một doanh nghiệp đang gặp khó khăn ở Bend, Oregon và đổi tên nó thành Centratel.

Centratel cung cấp dịch vụ trả lời điện thoại 24/7 cho bác sĩ, bác sĩ thú y và các doanh nghiệp khác – những ai cần điện thoại được trả lời bất cứ lúc nào, nhưng không thể trả được cho nhân viên ngồi cố định tại chỗ. Khi ông mua doanh nghiệp này, Carpenter hy vọng rằng Centratel “một ngày nào đó sẽ là dịch vụ trả lời điện thoại chất lượng cao nhất nước Mỹ”.

Mọi thứ không diễn ra như mong muốn. Trong cuộc phỏng vấn năm 2012, Carpenter mô tả một thập kỷ rưỡi đầu tiên làm chủ doanh nghiệp của mình thế này:

“Tôi thực tế phải làm việc 80 tới 100 giờ một tuần suốt 15 năm đầu tiên. Tôi chỉ là một phụ huynh với hai đứa con nhỏ, bạn có tin hay không thì tùy. Tôi rất ốm yếu. Tôi mắc đủ các loại trầm cảm và những thứ khác nữa…

Tôi sắp sửa mất cả khả năng chi trả lẫn mất cả công ty. Nếu bạn có thể tưởng tượng cảnh suy sụp tinh thần, suy sụp thể chất, rồi nhân lên mười lần, đó chính là những gì tôi trải qua. Đó là một khoảng thời gian kinh khủng.”

Một buổi tối, ngay trước khi chuẩn bị mất khả năng chi trả, Carpenter đã nhận ra vấn đề. Doanh nghiệp của ông đang gặp khó khăn vì nó thiếu hoàn toàn các hệ thống nó cần để đạt được hiệu suất tối ưu. Theo cách dùng từ của Carpenter, đó là “Chúng tôi đang có tất cả các loại vấn đề vì mọi người đều đang làm nó theo cách họ nghĩ là tốt nhất.”

Carpenter lập luận rằng nếu ông có thể tối ưu hóa các hệ thống của mình, thì nhân viên của ông chỉ cần mỗi ngày tuân theo các ví dụ mẫu tốt nhất thay vì làm mọi thứ một cách hổ lốn như hiện tại. Ngay lập tức ông bắt đầu viết ra mỗi qui trình trong doanh nghiệp.

Ông nói: “Ví dụ, chúng tôi có một thủ tục 9 bước để trả lời điện thoại tại bàn. Mọi người đều làm theo cách này, đó chắc chắn 100% là cách tốt nhất để thực hiện việc này, và chúng tôi đã lấy một hệ thống hữu cơ, biến nó thành cơ khí, và làm nó trở nên hoàn hảo.”

Hai năm tiếp theo, Carpenter ghi chép và sửa đổi lại từng qui trình trong công ty. Làm sao để thực hiện buổi thuyết trình bán hàng. Làm sao để gửi một hóa đơn. Làm sao thanh toán hóa đơn của khách hàng. Làm sao xử lý bảng lương. Ông tạo một hướng dẫn sử dụng mà bất kỳ nhân viên nào cũng có thể lấy được và làm theo bất kỳ thủ tục nào trong công ty – từ hệ thống này sang hệ thống kia, từ bước này sang bước kia.

Chuyện gì sẽ xảy ra?

Thời gian làm việc của Carpenter nhanh chóng giảm dần từ 100 giờ mỗi tuần xuống còn chưa tới 10 giờ mỗi tuần. Ông không còn cần quản lý mọi tình huống khẩn cấp nữa vì có một thủ tục hướng dẫn nhân viên cho mỗi tình huống. Khi chất lượng công việc được cải tiến, Centratel tăng giá và biên lợi nhuận của công ty lên tới 40%.

Ngày nay, Centratel đã tăng lên gần 60 nhân viên và vừa mới kỷ niệm 30 năm hoạt động kinh doanh. Carpenter giờ chỉ còn làm việc 2 giờ mỗi tuần.

Khắc phục thất bại chiến thuật

Thất bại chiến thuật là vấn đề làm thế nào. Trong trường hợp Centratel, họ có một tầm nhìn rõ ràng (trở thành “dịch vụ trả lời điện thoại chất lượng cao nhất nước Mỹ”) và một chiến lược tốt (thị trường dịch vụ trả lời điện thoại rộng lớn), nhưng họ không biết làm sao thực hiện được chiến lược và tầm nhìn đó.

Có ba cách chủ yếu để khắc phục các thất bại chiến thuật.

1.                  Ghi chép lại qui trình của bạn.

2.                  Đo các đầu ra.

3.                  Kiểm tra và điều chỉnh lại chiến thuật của bạn.

Ghi chép lại qui trình. McDonald’s có trên 35000 điểm bán trên toàn thế giới. Tại sao họ có thể tuyển và dùng ngay được các nhân viên mới trong khi vẫn không ngừng phân phối một sản phẩm bền vững? Bởi vì họ có các hệ thống chuẩn xác đặt đúng chỗ cho mọi qui trình. Dù bạn có đang vận hành một doanh nghiệp, làm chủ một gia đình, hay quản lý chính cuộc đời bạn, xây dựng các hệ thống vĩ đại là yếu tố then chốt để thành tựu được lặp đi lặp lại. Mọi thứ đều bắt đầu bằng việc viết ra mỗi bước trong qui trình và phát triển một checklist để bạn có thể theo dõi khi cuộc đời trở nên điên rồ.

Đo lường đầu ra. Nếu có gì đó quan trọng với bạn, hãy đo lường nó. Nếu bạn là một doanh nhân, hãy đo xem bạn có bao nhiêu cuộc gọi mua hàng mỗi ngày. Nếu bạn là một nhà văn, hãy đo xem bao lâu bạn xuất bản được một bài báo mới. Nếu bạn là một vận động viên cử tạ, hãy đo xem bạn luyện tập thường xuyên thế nào. Nếu bạn không bao giờ đo các kết quả của mình, làm sao bạn biết chiến thuật nào đang vận hành?

Kiểm tra và điều chỉnh lại chiến thuật. Điều mệt mỏi nhất về các thất bại Giai đoạn 1 là chúng không bao giờ dừng lại. Các chiến thuật từng vận hành tốt rồi sẽ trở nên lỗi thời. Chiến thuật xưa vốn là một ý tưởng tồi tệ giờ có lẽ lại là ý hay. Bạn cần liên tục kiểm tra và cải thiện cách bạn xử lý công việc. Người thành công thường loại bỏ các chiến thuật không hướng tới chiến lược và tầm nhìn phía trước của họ. Khắc phục thất bại chiến thuật không phải là công việc làm một lần rồi thôi, đó là một phong cách sống.

Giai đoạn 2: Thất bại Chiến Lược

Đó là vào tháng 3 năm 1999. Jeff Bezos, nhà sáng lập Amazon, vừa thông báo công ty của ông muốn phát hành một dịch vụ mới gọi là Amazon Auctions để giúp mọi người bán “bất cứ thứ gì qua trực tuyến ảo”. Ý tưởng là tạo ra thứ gì đó có thể cạnh tranh với eBay. Bezos biết có hàng triệu người có hàng hóa muốn bán và ông muốn Amazon là nơi các giao dịch như thế diễn ra.

Greg Linden, kỹ sư phần mềm của Amazon thời điểm đó nhớ lại dự án: “Phía sau hậu trường, đó là một nỗ lực cỡ Hercule. Mọi người khắp công ty đều bị lôi ra khỏi dự án của họ. Toàn bộ trang Auctions, với tất cả các đặc điểm của eBay và hơn thế, được xây dựng từ mớ hỗn độn. Nó được thiết kế, kiến trúc, phát triển, kiểm thử, và phát hành chỉ trong ba tháng.”

Amazon Auctions là một thất bại ngoạn mục. Chỉ sáu tháng sau khi phát hành, ban lãnh đạo đã nhận ra dự án sẽ chẳng đi đến đâu. Tháng 9 năm 1999, họ ép phát hành một bản mới với tên Amazon zShops. Phiên bản này của ý tưởng kia cho phép bất kì ai từ các công ty lớn tới mỗi cá nhân đều có thể xây dựng một cửa hàng trực tuyến và bán hàng hóa thông qua Amazon.

Lại một lần nữa Amazon bơi tiếp và lạc lối. Cả Amazon Auctions lẫn Amazon zShops ngày nay vẫn còn vận hành. Tháng 12 năm 2014, Bezos cho rằng đó là các dự án thất bại khi nói: “Tôi đã làm mất hàng tỷ đô la tại Amazon.com. Thực sự là hàng tỷ đô.”

Không hề sợ hãi, Amazon lại thử lại lần nữa với việc tạo ra một nền tảng cho các nhà bán hàng bên thứ ba. Trong tháng 11 năm 2000, họ phát hành Amazon Marketplace, cho phép mọi cá nhân bán các sản phẩm đã từng qua sử dụng bên cạnh các hàng mới trên Amazon. Ví dụ, một hiệu sách nhỏ có thể liệt kê các sách đã sử dụng của mình trực tiếp bên cạnh các sách mới trên Amazon.

Và nó chạy rất ổn. Marketplace thành công nhanh chóng. Năm 2015, Amazon Marketplace chiếm gần 50% trong tổng số 107 tỷ đô la doanh số bán hàng của Amazon.com.

Khắc phục thất bại chiến lược

Thất bại chiến lược là bài toán cái gì thất bại. Vào năm 1999, Amazon có một tầm nhìn rõ ràng “là một công ty hướng trọng tâm về khách hàng nhất quả đất”. Họ cũng là bậc thầy trong việc khiến cho mọi thứ vận hành ngon lành, đó là lý do tại sao họ có khả năng chạy Amazon Auction chỉ trong ba tháng. Tại sao và Như thế nào đã nắm được, nhưng Cái gì thì lại không biết.

Có ba cách chủ yếu để khắc phục thất bại chiến lược:

1.                  Phát hành nó thật nhanh chóng

2.                  Làm nó với chi phí thấp

3.                  Kiểm tra lại nó thật nhanh

Phát hành nó nhanh chóng. Một số ý tưởng làm việc tốt hơn nhiều các ý tưởng khác, nhưng chẳng ai biết ý tưởng nào thực sự tốt cho đến khi họ thử nó. Không ai biết trước điều gì – không phải các nhà đầu tư mạo hiểm, cũng không phải các công dân thông minh tại Amazon, không phải bạn bè hay gia đình bạn. Tất cả các kế hoạch, nghiên cứu, thiết kế chỉ là bước khởi đầu trên giấy. Tôi thích câu nói của Paul Graham: “Bạn không hề thực sự bắt đầu làm việc [trên ý tưởng của bạn] cho đến khi bạn phát hành nó.”

Vì thế, phát hành các chiến lược thật nhanh chóng rất quan trọng. Bạn kiểm tra một chiến lược vận hành trong thế giới thực nhanh hơn, thì bạn nhận được phản hồi về việc nó có vận hành hay không cũng nhanh hơn. Hãy chú ý tới khung thời gian Amazon vận hành: Amazon Auctions công bố tháng 3 năm 1999. Amazon zShops công bố tháng 9 năm 1999. Amazon Marketplace conog bố tháng 11 năm 2000. Ba nỗ lực khổng lồ chỉ trong vòng 20 tháng.

Hãy làm với chi phí thấp. Giả sử bạn đạt được một cấp độ chất lượng tối thiểu nào đó, đây là cách tốt nhất để kiểm tra các chiến lược mới với chi phí thấp. Thất bại với chi phí thấp sẽ làm tăng diện tích bề mặt của thành công vì điều đó có nghĩa là bạn có thể thử nghiệm thêm nhiều ý tưởng khác. Hơn nữa, làm mọi thứ với chi phí thấp còn phục vụ cho một mục tiêu mấu chốt khác. Nó giảm sự gắn kết của bạn vào một ý tưởng cụ thể. Nếu bạn đầu tư nhiều thời gian và tiền bạc vào một chiến lược cụ thể, rất khó để từ bỏ nó. Bạn bỏ càng nhiều năng lượng vào thứ gì, bạn càng có cảm giác sở hữu nó nhiều. Các ý tưởng kinh doanh tồi, những mối quan hệ nguy hại, và những thói quen mang tính phá hoại đều khó có thể loại bỏ một khi chúng trở thành một phần bản sắc của bạn. Thử nghiệm các chiến lược mới với giá rẻ tránh được cái hố này và tăng khả năng cho bạn theo đuổi chiến lược vận hành tốt nhất chứ không phải cái được đầu tư nhiều nhất.

Kiểm tra nhanh. Các chiến lược có triển vọng đều cần được kiểm tra và điều chỉnh. Bạn khó mà tìm được một doanh nhân, nghệ sĩ, nhà chế tác thành công làm chính xác cùng một việc ngày nay so với khi họ mới bắt đầu. Starbucks đã bán các máy nghiền cà phê và máy pha espresso suốt một thập kỷ trước khi mở các cửa hàng của chính mình. 37 Signals khởi đầu là một công ty thiết kế web trước khi biến thành một công ty phần mềm trị giá trên 100M đô ngày nay. Nintendo sản xuất bài (bộ tú chơi bằng tay) và máy quét chân không trước khi đánh cắp trái tim game thủ khắp nơi.

Nhiều doanh nhân cho rằng nếu ý tưởng kinh doanh đầu tiên của họ là một thất bại, họ sẽ không từ bỏ. Nhiều nghệ sĩ cho rằng nếu tác phẩm đầu đời của họ không được khen ngợi, họ sẽ không có kỹ năng cần thiết. Nhiều người tin nếu hai hay ba mối quan hệ đầu tiên của họ tệ hại, họ sẽ không bao giờ tìm thấy tình yêu.

Hãy thử xem liệu có những sức mạnh tự nhiên nào vận hành theo kiểu đó không. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Mẹ Tự Nhiên chỉ tự cho ra một phát khi tạo ra sự sống? Có lẽ tất cả chúng ta chỉ còn là tổ chức đơn bào. May mắn thay, đó không phải là cách tiến hóa hoạt động. Từ hàng triệu năm qua, sự sống liên tục điều chỉnh, tiến hóa, sửa chữa, và lặp đi lặp lại cho tới khi nó đạt tới trạng thái phong phú đa dạng về giống loài cư ngụ trên hành tinh chúng ta ngày nay. Đó không phải là những thứ tự nhiên sinh ra ngay từ đầu.

Vì thế nếu ý tưởng ban đầu của bạn thất bại, bạn sẽ cảm thấy mình cần tiếp tục sửa đổi, điều chỉnh, nghỉ ngơi thư giãn một chút. Thay đổi chiến lược là chuyện bình thường. Đó thực ra là cách thế giới đang vận hành. Bạn phải tuân theo thôi.

Giai đoạn 3: Thất bại Tầm Nhìn

Ralph Waldo Emerson sinh ra ở Massachusetts năm 1803. Bố ông là mục sư nhà thờ Unitarian vốn là cái tên tương đối nổi tiếng trong cộng đồng Công Giáo thời bấy giờ.

Giống như bố, Emerson tới Harvard và trở thành mục sư thụ phong. Nhưng không giống bố mình, ông tự thấy mình bất đồng quan điểm với nhiều giáo lý của nhà thờ sau vài năm làm việc trong đó. Emerson tranh luận gay gắt với giới lãnh đạo nhà thờ trước khi bắt đầu viết lách. “Chế độ tưởng nhớ Christ này không hợp với tôi. Thế là đủ lý do để tôi từ bỏ nó.”

Emerson từ chức khỏi nhà thờ năm 1832 và dành một năm sau đó đi du lịch khắp Châu Âu. Những chuyến đi đã thắp lên trí tưởng tượng trong con người ông và dẫn hướng tới những tình bạn với nhiều triết gia và nhà văn đương thời như John Stuart Mill, William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge, và Thomas Carlyle. Sau này có người viết những chuyến đi của ông tới Paris đã đốt lên “một khoảnh khắc nhìn xa trông rộng khá lớn lôi anh khỏi thần học và hướng tới khoa học”.

Trở về Mỹ, Emerson thành lập Transcendental Club, là một nhóm các trí thức New England như ông, muốn trò chuyện về triết học, văn hóa, khoa học và cải tiến xã hội Mỹ.

Mối hoài nghi sâu sắc của Emerson về cuộc đời và giá trị của bản thân chính ông, bắt đầu bằng công việc khi còn là mục sư, đã được tăng cường và củng cố trong các chuyến du lịch xuyên châu lục, và tiếp tục với những buổi hội họp cùng Transcendental Club đã giúp ông nhận ra khát vọng trở thành triết gia và nhà văn. Ông dành những năm tháng còn lại để theo đuổi những ý tưởng độc lập và viết các bài luận, các cuốn sách mà chúng vẫn còn giá trị tới tận ngày nay.

Khắc phục thất bại tầm nhìn

Thất bại tầm nhìn là bài toán tại sao. Chúng xảy ra vì tầm nhìn hay mục tiêu của bạn cho những gì bạn muốn (cái tại sao của bạn) không ăn nhập gì với các hành động bạn làm.

Có ba cách chủ yếu để khắc phục thất bại tầm nhìn:

1.                  Nắm lấy cuộc đời bạn.

2.                  Quyết định những thứ không thể thương lượng được của bạn.

3.                  Hướng tới chủ nghĩa phê phán.

Nắm lấy cuộc đời bạn. Mọi người hiếm khi dành thời gian để nghĩ cẩn thận về tầm nhìn và giá trị của chính họ. Tất nhiên, chẳng có yêu cầu nào buộc bạn phải phát triển tầm nhìn bản thân cho công việc hay cho cuộc đời bạn. Nhiều người thích cuốn theo dòng nước và cứ để đời cuốn mình đi. Theo lý thuyết, điều đó cũng tốt. Nhưng thực tế lại có một vấn đề:

Nếu bạn không bao giờ xác định một tầm nhìn cho đời mình, bạn sẽ thường thấy chính mình đang sống theo giấc mơ của ai đó.

Như nhiều đứa trẻ khác, Emerson theo đuổi con đường của cha mình, tới học cùng trường, làm cùng vị trí nghề nghiệp như cha, trước khi mở to mắt và nhận ra đó không phải là những gì mình muốn. Điều chỉnh tầm nhìn của ai đó thành của mình – dù người đó là gia đình, bạn bè, người mình ngưỡng mộ, ông chủ, hay xã hội nói chung – đều không chắc sẽ dẫn tới giấc mơ của chính bạn. Bản sắc và thói quen của bạn cần phải phù hợp với nó.

Vì thế, bạn cần nắm lấy đời mình. Bạn muốn hoàn thành điều gì? Bạn muốn ngày tháng của bạn trôi qua thế nào? Tìm ra tầm nhìn cho đời mình không phải là công việc của ai đó khác. Nó chỉ có thể do chính bạn làm. Tôi khuyên bạn nên bắt đầu bằng việc khám phá những giá trị cốt lõi của bạn. Sau đó, kiểm tra lại những trải nghiệm hiện tại của bạn bằng cách viết một bản kiểm tra hàng năm hay một báo cáo trung thực.

Xác định những thứ không thể thương lượng được của bạn. Thứ “không thể thương lượng được” là thứ bạn sẽ không muốn bị tiền bạc tác động, dù có chuyện gì xảy ra đi chăng nữa. Sai lầm phổ biến là mọi người thường biến thứ không thể thương lượng được thành chiến lược của mình, trong khi nó nên là tầm nhìn của bạn. Rất dễ cố định ý tưởng. Nhưng nếu bạn bị ám ảnh với thứ nào đó, hãy bị ám ảnh bởi tầm nhìn của bạn, chứ không phải ý tưởng của bạn. Hãy vững vàng với tầm nhìn, không phải là một phiên bản cụ thể của ý tưởng nào đó. Jeff Bezos nói: “Chúng tôi ngoan cố trong mục tiêu. Chúng tôi linh hoạt trong chi tiết.”

Chìa khóa để nhận ra gần như mọi thứ đều là một chi tiết – chiến thuật của bạn, chiến lược của bạn, thậm chí mô hình kinh doanh của bạn. Nếu thứ không thể thương lượng được của bạn là trở thành một doanh nhân thành công, thì có nhiều cách để đạt được mục đích đó. Nếu thứ không thể thương lượng được của Amazon là “trở thành công ty hướng tới khách hàng nhất quả đất”, họ có thể mất hàng tỷ đô trong vụ Amazon Auctions và Amazon zShops nhưng vẫn chạm tới mục tiêu.

Một khi bạn tin tưởng vào tầm nhìn của mình, hiếm khi bạn đánh mất nó trong bất kì giây phút gục ngã nào. Nhưng có một số sai lầm dẫn tới triệt tiêu hoàn toàn một giấc mơ. Nhiều khả năng, bạn đã thất bại ở cấp độ chiến lược và mất tinh thần. Điều này làm tê liệt sự nhiệt tình của bạn, và bạn từ bỏ không phải vì bạn nên thế mà vì bạn cảm thấy phải như thế. Cảm xúc khiến bạn biến từ thất bại Giai đoạn 1 hay Giai đoạn 2 thành Giai đoạn 3. Hầu hết những sai lầm mọi người cho là thất bại của Tầm nhìn, thực ra lại là thất bại Chiến Lược. Nhiều doanh nhân, nghệ sĩ, nhà phát minh cứ quanh quẩn với một phiên bản ý tưởng, và khi ý tưởng thất bại, họ cũng từ bỏ luôn tầm nhìn. Đừng phát triển cảm giác sở hữu những thứ sai lầm. Có gần như vô hạn cách để đạt được mục tiêu của bạn nếu bạn sẵn sàng linh hoạt trong chi tiết.

Hướng tới chủ nghĩa phê phán. Chủ nghĩa phê phán là một chỉ dấu cho chiến lược và chiến thuật thất bại, nhưng – giả sử bạn là người hợp lý, có dự định tốt – nó hiếm khi là chỉ dấu cho tầm nhìn thất bại. Nếu bạn cam kết làm cho tầm nhìn của mình thành yếu tố không thể thương lượng được trong đời và không từ bỏ nó chỉ sau thử nghiệm đầu tiên, thế thì bạn phải sẵn lòng nhận những chỉ trích. Bạn không cần xin lỗi vì những gì mình yêu thích, nhưng bạn phải học cách đối phó với những kẻ thù ghét.

Giai đoạn thứ 4 của thất bại

Còn một giai đoạn thứ 4 của thất bại chúng ta không nói ở đây: Thất bại Cơ Hội.

Đó là kiểu sai lầm WHO – Ai thất bại. Chúng xảy ra khi xã hội thất bại trong việc cung cấp cơ hội bình đẳng cho mọi người. Thất bại cơ hội là kết quả của nhiều yếu tố phức tạp: tuổi tác, chủng tộc, giới tính, thu nhập, giáo dục, và hơn thế.

Ví dụ, có hàng ngàn người cùng tuổi với tôi đang sống trong khu ổ chuột ở Ấn Độ hoặc trên đường phố Bangladesh, họ thông minh và tài năng hơn tôi, nhưng chúng tôi sống những cuộc đời rất khác nhau do các cơ hội hiện diện với chúng tôi khác nhau.

Thất bại Cơ hội xứng đáng có một bài viết riêng, và có nhiều điều chúng ta có thể làm với tư cách cá nhân và với tư cách xã hội để giảm thiểu chúng. Tuy nhiên, tôi không chọn tập trung vào nó ở bài viết này vì Thất bại Cơ hội khó bị gây ảnh hưởng. Trong khi đó, tầm nhìn, chiến lược và chiến thuật của bạn đều là những thứ bạn có thể kiểm soát trực tiếp được.

Lời cuối về Thất bại

Hy vọng ba giai đoạn của thất bại giúp bạn xác định được một số vấn đề bạn đang đối mặt và làm sao xử lý chúng. Một điều có lẽ thoạt nhìn chưa thấy ngay, đó là các giai đoạn khác nhau có thể tác động tới giai đoạn còn lại như thế nào?

Ví dụ, Thất bại Chiến thuật thường có thể gây tàn phá đủ lớn nếu bạn tin một cách sai lầm rằng đó là Thất Bại Tầm Nhìn. Thử tưởng tượng Sam Carpenter sẽ cảm thấy thế nào khi ông ấy làm việc vất vả 100 giờ mỗi tuần. Rất dễ cho rằng mục tiêu trở thành doanh nhân của ông đã thất bại, trong khi thực tế thì chỉ do chiến thuật nghèo nàn gây ra vấn đề đó.

Đôi khi bạn cần một vài chiến thuật để tạo đủ không gian khám phá ra chiến lược và tầm nhìn của mình. Đó là lý do tại sao tôi viết về những vấn đề như: làm sao quản lý thói quen hằng ngày của bạn, cách tìm ra các ưu tiên trong cuộc sống, tại sao đa nhiệm là một điều huyền bí. Không, những chủ đề này không tạo ra mục tiêu thay đổi thế giới. Nhưng có lẽ chúng xóa bỏ đủ không gian trong lịch trình của bạn để bạn mơ tiếp mục tiêu thay đổi thế giới.

Nói cách khác, cuối cùng hẳn là bạn không thể đi sai đường nữa. Chỉ là có cát bụi bay xung quanh bạn khiến bạn không thể nhìn thấy đường thôi. Hãy tìm ra chiến thuật và chiến lược đúng đắn – quét sạch bụi khỏi không khí – và bạn sẽ thấy tầm nhìn tự thân nó hiện ra rộng lớn chừng nào.

James Clear

Theo https://jamesclear.com