BA
ĐƠN GIẢN HÓA
Chúng tôi có đam mê duy trì mọi thứ thật đơn
giản.
-
Charles Munger
John sợ rằng đơn giản làm giảm tầm quan trọng
của anh ấy.
Cựu CEO của
General Electric Jack Welch nói: “Bạn không thể tin người ta trở nên đơn giản
khó khăn như thế nào, họ sợ phải trở nên đơn giản như thế nào. Họ lo rằng nếu họ
đơn giản, người ta sẽ nghĩ họ có đầu óc đơn giản. Thực tế, tất nhiên, là ngược
lại. Những người có đầu óc chặt chẽ rõ ràng là những người đơn giản nhất.”
Warren Buffett đồng
ý: “Chúng ta không thành công vì chúng ta có những hệ thống quá vĩ đại, phức tạp
hoặc các công thức thần bí chúng ta đã áp dụng hoặc bất kỳ cái gì tương tự. Cái
chúng tôi có chỉ là sự đơn giản.” Charles Munger thêm: “Nếu cái gì đó quá khó
khăn, chúng tôi chuyển nó sang cái khác. Điều gì có thể đơn giản hơn thế?”
Đơn giản hóa cách chúng ta làm mọi thứ
Thật buồn cười biết bao khi ngày nay mọi người
thậm chí còn dùng máy tính cá nhân để làm những việc mà bạn chỉ cần làm với một
cây bút chì và một tờ giấy trong thời gian ít hơn.
-
Richard Feynman (trích từ No Ordinary Genius (Không có thiên tài bình thường))
Hãy làm cho vấn
đề dễ giải quyết hơn. Hãy biến những vấn đề phức tạp thành đơn giản. Hãy loại bỏ
mọi thứ trừ những gì cơ bản. Chia vấn đề ra thành nhiều phần, nhưng hãy nhìn
vào vấn đề một cách toàn diện. Hãy vẽ một bức tranh về vấn đề. Hãy viết ra giấy
các yếu tố then chốt và quan hệ của chúng. Charles Munger nói: “Nói chung tôi cố
định hướng các nhiệm vụ phức tạp bằng cách bố trí các quyết định dễ trước.”
Hãy hướng về vấn
đề. Đừng hướng vào phương pháp. Hãy dùng bất kỳ cái gì hoạt động được. Tại sao?
Vì kết quả mới là vấn đề, chứ không phải phương pháp ta dùng để đi tới nó.
Hãy tìm kiếm các
giải pháp đủ tốt thích hợp với vấn đề ngay trong tầm tay. Không cần hoàn hảo và
đẹp đẽ.
Hãy ra quyết định
ít hơn và tốt hơn. Tại sao? Vì nó buộc bạn suy nghĩ nhiều hơn về mỗi quyết định
và do đó giảm khả năng gây sai lầm. Warren Buffett đưa ra một lý do bắt buộc
khác:
Charlie và tôi một thời gian dài trước đây
đã quyết định rằng, suốt đời đi đầu tư, thật quá khó để đưa ra hàng trăm quyết
định thông minh. Đánh giá đó trở nên cấp bách hơn khi vốn của Berkshire tăng
nhanh và không gian đầu tư có thể ảnh hưởng rõ rệt tới sự sụt giảm kết quả của
chúng tôi. Do đó, chúng tôi thích nghi bằng một chiến lược đòi hỏi chúng tôi phải
thông minh – và không quá thông minh lúc đó – chỉ trong rất ít lần.
William James
nói: “Nghệ thuật để trở nên khôn ngoan là nghệ thuật biết cái gì nên bỏ qua.”
Charles Munger nói với chúng ta về tầm quan trọng của việc loại bỏ những thứ vô
nghĩa: “Một phần của nó [có ý nghĩa không bao quát], tôi nghĩ, là khả năng điều
chỉnh điên rồ, phân biệt với nhận ra sự khôn ngoan. Bạn đã có danh mục của mọi
thứ bạn chỉ cần đẩy đi xa, thế là bộ não của bạn không bị chúng làm cho lộn xộn
nữa. Với cách này, bạn có thể lấy ra những thứ có chút ý nghĩa để làm.”
Warren Buffett đồng
ý:
Đúng, chúng tôi không xem xét nhiều thứ ngu
ngốc. Tôi muốn nói chúng tôi thoát khỏi chúng thật nhanh… Chỉ thoát khỏi những
thứ vô nghĩa – chỉ tính toán nếu người ta gọi bạn và nói, “tôi có ý tưởng tuyệt
vời này”, bạn không cần sử dụng 10 phút khi biết ngay từ câu đầu tiên nó không
phải là ý tưởng lớn lao tuyệt vời gì… Đừng lịch sự và hãy đi thẳng vào qui trình.
Chúng ta thường
cố nhận quá nhiều thông tin, gồm cả thông tin sai, hay những thông tin không
dùng để giải thích hay tiên đoán. Chúng ta cũng tập trung vào chi tiết và những
gì không phù hợp hoặc không thể biết, hay bỏ qua những sự thật rõ ràng. Xử lý những
gì quan trọng buộc chúng ta phải đặt ưu tiên. Thường chỉ có vài hành động sinh
ra hầu hết những gì ta muốn đạt được. Chỉ có vài quyết định thực sự quan trọng.
Nhiều thông tin
hơn không có nghĩa là có nhiều tri thức hơn hay nhiều quyết định tốt hơn. Và
hãy nhớ rằng ngày nay chúng ta không chỉ truy cập vào nhiều thông tin hơn, mà
còn cả nhiều thông tin sai lệch hơn. Charles Munger nói: “Bạn làm việc chăm chỉ
hơn, bạn nhận được nhiều tin tưởng hơn. Nhưng bạn có thể đang làm cho điều gì
đó sai.”
Trong cuốn The Reigate Puzzle (Câu đố ở Reigate) của
Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes nói: “Một trong những điều quan trọng nhất
trong nghệ thuật trinh thám là khả năng nhận diện, trong số bằng chứng, cái nào
là ngẫu nhiên và cái nào là sống còn.”
Hãy tắt ồn ào và
những gì không liên quan đi, và nhìn vào bức tranh lớn. Hãy hỏi: Tại sao tôi
làm điều đó? Đâu thực sự là vấn đề? Điều quan trọng nào tôi muốn đạt được? Nhiều
thông tin sẽ ảnh hưởng đến các quyết định của tôi chứ? Đừng tập hợp dữ liệu một
cách ngẫu nhiên. Hãy bắt đầu bằng tại sao thông tin đặc biệt này cần ở vị trí đầu
tiên.
Khi được hỏi ông
có sử dụng máy tính cá nhân không, Charles Munger nói:
Tôi là người theo đuổi cái tôi gọi là trường
Thomas Hunt Morgan. Morgan là một trong những nhà sinh học vĩ đại trong lịch sử
thế giới, người đã phát hiện ra nhiều loại di truyền [Morgan đã xây dựng học
thuyết rằng chromosome chứa các đơn vị được thừa kế] với rất nhỏ tài nguyên
trong một nơi gọi là “fly room” (phòng ruồi) – đầu tiên ở Columbia rồi sau đó ở
Caltech. Và khi Morgan tới Caltech, ông đã làm gì đó rất dị thường. Ông ấy cấm
máy tính Friden – chiếc máy tính cá nhân thời kỳ đó – không cho mang vào phòng
sinh học. Mọi người ở Caltech sử dụng máy tính Friden vô tận cho tất cả các loại
tương quan thống kê và nhiều thứ khác nữa. Morgan cấm điều đó.
Khi họ hỏi, “Tại sao ông làm như vậy?” Ông ấy
nói:”Tôi định vị trong đời rằng tôi là một người đào vàng năm 1848, người chỉ
có thể đi bộ dọc bờ sông và nhặt những mẩu đá có vàng lớn theo nghĩa thông thường
được sắp đặt. Và chừng nào tôi còn có thể làm điều đó, tôi sẽ không sử dụng các
tài nguyên khan hiếm trong đào khoáng vật.”
Vâng, đó là cách tôi đi trong đời. Tôi nghĩ
nếu bạn đã nắm được những điểm chính theo nghĩa thông thường được sắp đặt, thật
thú vị là bạn sẽ không bao giờ phải làm việc đi đào khoáng vật…
Nhưng liệu có thành tựu khổng lồ nào thu được
chỉ theo cách thức thông thường được sắp đặt mà không cần máy tính cá nhân
không? Tôi nghĩ câu trả lời là “có”. Nguy hiểm là nhận quá nhiều chi tiết vụn vặt
khi sử dụng máy tính cá nhân khiến bạn nhỡ mất thưởng thức được sắp đặt. Đó là
những nguy hiểm lớn. Luôn có những nguy hiểm lớn. Người ta tính toán quá nhiều
và suy nghĩ quá ít.
Tránh một số thứ
Có những thứ chúng ta phải tránh xa. Chúng
ta giống như người đàn ông nói ông ta có 3 cái giỏ trong ngăn kéo: vừa, rộng và
quá chật. Chúng ta có những cái giỏ như thế - những cái giỏ trí tuệ - trong văn
phòng của chúng ta. Rất nhiều thứ khủng khiếp đi vào cái túi “quá chật”.
-
Charles Munger
Hãy xử lý các
tình huống trong đời bằng cách học cái nào cần tránh đi. Giảm sai lầm bằng cách
học lĩnh vực nào, tình huống nào và người nào nên tránh đi thường là cách sử dụng
thời gian tốt hơn so với tìm kiếm cách mới để thành công. Cũng như vậy, ngăn chặn
điều gì thường đơn giản hơn giải quyết nó. Luật sư và linh mục thế kỷ 13 Henry
de Bracton nói: “Một ounce phòng ngừa giá trị như một pound cứu chữa.”
Warren Buffett
mô tả ông và Charles Munger làm điều đó thế nào:
Rất dễ làm. Sau 25 năm mua bán và giám sát một
lượng lớn các vụ kinh doanh, Charlie và tôi không học được làm cách nào giải
quyết các vấn đề kinh doanh khó khăn. Cái chúng tôi học được là tránh chúng đi.
Mở rộng hơn, chúng tôi thành công vì chúng tôi tập trung vào xác định các rào cản
“một feet” để chúng tôi bước qua hơn là chúng tôi có được khả năng hiểu rõ cái
rào “bẩy feet”. Điều phát hiện ra có vẻ không công bằng, nhưng trong cả kinh
doanh và đầu tư, thường có lợi nhuận hơn bằng cách đơn giản dính lấy thứ dễ
dàng và rõ ràng hơn là giải quyết cái khó nhằn.
Cơ bản chúng tôi có thái độ khi bạn không thể
làm ăn tốt với kẻ tồi. Chúng tôi không cố bảo vệ bản thân bằng hợp đồng hay các
loại thẩm định – chúng tôi chỉ quên nó đi. Chúng ta có thể làm tốt theo thời
gian với những người chúng ta thích, yêu mến và tin tưởng.
Và diễn viên tồi sẽ cố hành hạ bạn bằng cách
này hay cách khác. Nhưng bạn vẫn không thắng được. Trả giá chỉ là hãy tránh khỏi
anh ta. Chúng tôi bắt đầu không phải với thái độ này. Tuy nhiên, một hay hai
kinh nghiệm khiến chúng tôi tin rằng còn tốt hơn nhiều nếu tham gia trò chơi.
Charles Munger
tiếp với:
Tôi vừa nghe Warren nói từ ngày xưa khi anh ấy
còn trẻ, rằng sự khác biệt giữa kinh doanh tốt và kinh doanh tồi là một vụ kinh
doanh tốt ném ra một quyết định rất dễ dàng sau một quyết định khác, trong khi
cái tồi đưa cho bạn những lựa chọn khủng khiếp – các quyết định cực kỳ khó đưa
ra: “Nó có thể làm việc không?” “Nó có đáng tiền không?”
Một cách để xác định cái nào là vụ kinh
doanh tốt và cái nào tồi là hãy nhìn vào cái nào ném ra những sai lầm lúng túng
trong quản lý – các quyết định vui nhộn, thiếu đầu óc – hết lần này đến lần
khác.
Tập trung dẫn đến hiểu biết và hiệu quả
Những người đạt được thành tựu xuất sắc nào
đó thường dành cả đời cho một theo đuổi duy nhất, vì sự xuất sắc thường không đạt
được với những điều khoản dễ dàng hơn.
-
Samuel Johnson
Đối với bộ não của
chúng ta, không có khả năng nghĩ quá nhiều thứ cùng một lúc và kỳ vọng nó đều
làm tốt. Dịch chuyển sự chú ý trí tuệ giữa các nhiệm vụ tiêu tốn thời gian và sự
bao quát, đặc biệt khi chúng ta chuyển giữa những nhiệm vụ phức tạp và không
quen thuộc hơn.
Hành động và quyết
định đơn giản hơn khi chúng ta tập trung vào một thứ tại một thời điểm.
Publilius Syrus nói: “Làm hai thứ cùng một lúc là không làm gì.” Nếu chúng ta
chỉ có một thứ để tập trung vào, chúng ta có xu hướng làm nó tốt và xây dựng
tri thức.
Hãy luôn suy
nghĩ có mục đích trong đầu. Hãy hỏi: Cài gì tôi muốn đạt được hay tránh đi?
Tập trung có
quan trọng trong kinh doanh và quản lý không? Warren Buffett nói:
Một vấn đề nghiêm trọng xảy ra khi quản lý của
một công ty lớn bị trệch hướng và bỏ bê việc kinh doanh nòng cốt tuyệt vời của
nó, trong khi mải thu mua các việc kinh doanh bình thường hoặc tệ hơn khác… (Bạn
có tin vài thập kỷ trước họ đang nuôi tôm ở Coke và khai thác dầu tại Gillette?)
Mất tập trung là những gì khiến Charlie và tôi lo lắng nhất khi chúng tôi dự liệu
đầu tư vào các vụ kinh doanh trông có vẻ xuất sắc của họ. Quá thường xuyên,
chúng tôi nhìn thấy giá trị trì trệ hiện diện ngạo mạn hay chán nản khiến sự
chú ý của các nhà quản lý trôi lang thang…
Tôi thích quản lý tập trung… Và khi bạn mất
tập trung – nó cho thấy … GEICO thực sự bắt đầu lừa gạt quanh một số thứ trong
những năm đầu của thập kỷ 1980. Và họ đã phải trả giá cho điều đó – thực sự là
một cái giá rất lớn. Họ đã trả một giá trực tiếp theo chi phí của những thứ đó
– vì họ hầu như làm việc rất tệ. Sau đó họ trả thêm cái giá cho việc mất tập
trung vào nghiệp vụ kinh doanh chính.
Tập trung vào những gì bạn biết và tạo ra sự
khác biệt
Trước khi tấn
công một vấn đề, hãy hỏi liệu nó có đáng giá để giải quyết hay dành thời gian
vào không. Warren Buffett giải thích một trong các lý do khiến ông và Charles
Munger thành công trong cuộc sống và kinh doanh:
Có hai câu hỏi bạn nên tự hỏi khi nhìn vào
quyết định bạn sẽ làm: A) nó có thể biết được không? B) nó có quan trọng không?
Nếu nó không thể biết, vì bạn biết đấy, có nhiều thứ quan trọng nhưng không thể
biết được, chúng ta nên quên nó. Và nếu nó không quan trọng, dù có thể biết hay
không, sẽ chẳng có gì khác biệt. Chúng ta không quan tâm.
Cái gì có thể biết
được và quan trọng? Và cái gì có thể được dịch thành hành động hữu ích? Vài thứ
quan trọng chúng ta không thể biết. Như thị trường cổ phiếu sẽ đi về đâu. Những
thứ khác chúng ta có thể biết nhưng nó không quan trọng.
Hãy hỏi đúng câu hỏi
Xây dựng một bài toán thường quan trọng hơn
lời giải – thứ có lẽ chỉ là vấn đề toán học hay kỹ năng thí nghiệm.
-
Albert Einstein
Đôi khi một bài
toán khó hiểu hơn giải nó. Hỏi các câu hỏi quan trọng có lẽ sẽ giúp được. Hãy bắt
đầu với những câu hỏi cơ bản như: Nó có nghĩa là gì? Ví dụ đơn giản nhất là gì?
Số nào là dấu hỏi? Tôi có thể nói gì nếu câu trả lời này đúng? Tôi có thể nghĩ
ra ví dụ làm rõ bài toán này không?
Nhưng không đủ để
hỏi đúng câu hỏi. Chúng ta phải nhìn vào đúng chỗ và hỏi đúng người. Chúng ta
không thể phụ thuộc quá nhiều vào các giả thiết vì chúng ta không thể chắc chắn
giả thiết của ai đó khác có giống chúng ta không, trừ khi chúng ta yêu cầu họ
giải thích.
Kiên nhẫn
Không chắc tôi thông minh; chỉ là tôi ngồi lại
với các vấn đề lâu hơn.
-
Albert Einstein
Suy nghĩ tốt nhất
thường được làm khi không có stress, giới hạn thời gian, đe dọa hay xét xử. Suy
nghĩ cần thời gian và sự thật đơn giản thường tự phát giác khi chúng ta đang
làm gì đó khác.
Chúng ta có khả
năng giải quyết một vấn đề cụ thể hoặc thu được cái nhìn mới hơn nếu ta rời bỏ
vấn đề trong một lúc và để tiềm thức hoạt động. Điều này được minh họa rất hay
bởi nhà vật lý Albert Einstein và Leopold Infeld:
Trong mọi tiểu thuyết trinh thám gần đây, kể
từ sau loạt truyện được yêu thích của Conan Doyle, đến một lần, một nhà điều
tra thu thập được toàn bộ mẫu anh ta cần ít nhất trong giai đoạn nào đó của vấn
đề. Các mẫu này trông có vẻ rất kỳ lạ, rời rạc, và hoàn toàn không liên quan.
Tuy nhiên nhà thám tử nổi tiếng nhận thấy rằng không cần cuộc điều tra thêm nữa
lúc này, và suy nghĩ tinh khiết thuần túy đó dẫn đến mối liên hệ các mẫu thu thập
được. Vì vậy anh ta chơi violin, hay nằm dài trên ghế thổi sáo, bỗng nhiên, trời
ơi, anh ta nhìn ra nó!
Roger Lowenstein
mô tả Warren Buffett trong cuốn Buffett:
The making of an American capitalist (Buffett: thành công của một nhà tư bản
Mỹ): “Thiên tài của Buffett nói rộng hơn là thiên tài của nhân cách – kiên nhẫn,
kỷ luật, hợp lý… Tài năng của ông trải từ sự độc lập vô song của trí tuệ và khả
năng tới sự tập trung vào công việc và tránh khỏi thế giới.”
Hãy kiên nhẫn chờ
đợi các cơ hội. Hãy chống lại sự cám dỗ phải luôn làm cái gì đó. Nếu chúng ta vội
vã, rất dễ đánh giá sai. Đây là chìa khóa trong đầu tư. Warren Buffett nói,
“Trong phân bổ vốn, hành động không liên quan với kết quả. Thay vào đó, trong
các lĩnh vực đầu tư và thu mua, hành vi điên cuồng thường phản tác dụng.” Ông
tiếp tục: “Nếu bạn cảm thấy như bạn phải đầu tư mỗi ngày, bạn sẽ gặp nhiều sai
lầm. Đó không phải là một loại kinh doanh. Bạn phải đợi một con lợn béo.”
Charles Munger
thêm vào:
Một vài cơ hội chính, có thể nhận ra rõ
ràng, sẽ thường đến với ai tìm kiếm liên tục và chờ đợi, với trí tuệ tò mò, ham
thích phỏng đoán nhiều biến số. Sau đó, tất cả những gì được yêu cầu là ý chí
đánh cược khi tỷ lệ cược cực kỳ hấp dẫn, sử dụng các tài nguyên có sẵn làm kết
quả cho sự thận trọng và kiên nhẫn trong quá khứ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét