Tìm kiếm sự khôn ngoan từ Darwin tới Munger: Rủi ro

MƯỜI MỘT

RỦI RO

Đời không phiêu lưu không thỏa mãn, nhưng đời mà phiêu lưu được phép tồn tại ở bất kỳ dạng nào chắc sẽ ngắn ngủi.

-          Bertrand Russell (trích từ Authority and the Individual (Thẩm quyền và cá nhân))

“Tại sao anh muốn mua cổ phiếu này? Chuyện gì phải xảy ra để vụ đầu tư thành công? Nhược điểm là gì?”

Phản ánh những gì có thể đi sai. Hãy hỏi: Điều gì có thể khiến việc này rơi vào thảm họa? Nhược điểm tiềm tàng là gì? Tôi nên lo lắng cái gì? Khả năng và độ lớn của khoản thua lỗ có thể xảy ra? Điều tệ nhất có thể xảy ra là gì? Tôi có thể làm gì để ngăn chặn nó? Tôi sẽ làm gì nếu nó xảy ra?

Chúng ta cần nhìn vào nhược điểm của thứ ta đầu tư. Theo tạp chí Forbes, cách lý luận của Charles Munger là:

Thực tế đơn giản là bạn không thể nói một ý tưởng có thể hoạt động hay không trừ khi bạn xem xét tất cả các tiêu cực có thể… Được, đó là một công ty tốt. Nhưng giá đủ thấp chưa? Đội ngũ quản lý là những người mà Munger và Buffett có thể thấy thoải mái với họ không? Nếu nó đủ rẻ để mua, rẻ vì một lý do sai hay lý do đúng? Như Munger đặt nó: “Mặt ngược lại là gì? Điều gì đã sai mà tôi không thấy?”

Sai lầm gây ra cả mất mát thực tế và chi phí cơ hội. Khi đầu tư, chúng ta cũng có thể bị mất vốn – chúng ta đầu tư 10 và lấy lại 5 – hoặc chúng ta nhận được lợi nhuận không đủ - ví dụ 3% so với 6% từ trái phiếu. Warren Buffett nói gì về rủi ro kinh doanh?

Khi chúng tôi nhìn vào các doanh nghiệp, chúng tôi cố gắng nhìn vào những doanh nghiệp là những vụ kinh doanh tốt hôm nay và nghĩ xem điều gì có thể đi sai. Chúng tôi nghĩ về rủi ro kinh doanh đang tồn tại trong doanh nghiệp theo hướng những gì có thể xảy ra trong 5, 10 hay 15 năm tới sẽ phá hủy, sửa chữa, hay làm suy giảm sức mạnh kinh tế chúng tôi tin tưởng hiện tại. Và với vài doanh nghiệp, tính toán là bất khả thi – ít nhất tính toán là bất khả thi với chúng tôi – và chúng tôi không nghĩ về nó nữa. Nếu chúng tôi có thể nghĩ ra rất nhiều thứ có thể đi sai, chúng tôi chỉ cần quên nó đi.

Warren Buffett nói rằng “cách tốt nhất để tối thiểu hóa rủi ro là suy nghĩ”. Ông cũng nói với chúng ta Berkshire giảm rủi ro như thế nào:

Trong chứng khoán, chúng tôi kỳ vọng mọi cam kết đều làm việc tốt vì chúng tôi tập trung vào các doanh nghiệp được đầu tư thận trọng với những năng lực cạnh tranh mạnh mẽ, điều hành bởi những người có khả năng và trung thực. Nếu chúng tôi mua vào những công ty này ở các mức giá nhạy cảm, thua lỗ rất hiếm hoi. Hơn nữa, trong suốt 38 năm chúng tôi điều hành các công việc của công ty, thành quả từ vốn chủ sở hữu chúng tôi quản lý tại Berkshire (trong đó không tính vốn được quản lý tại General Re và GEICO) đã vượt quá các khoản thua lỗ với tỷ lệ khoảng 100 trên 1.

Chúng ta có cần nhận nhiều rủi ro để dẫn đầu trong đời? Charles Munger kể một câu chuyện:

Tôi có một người họ hàng theo quan hệ hôn nhân đã mất vào cuối những năm 80. Ông ấy đã bắt đầu với một cái xô nhỏ, nếu cái gì đó không được cột chặt, ông sẽ không làm nó. Ông ấy đã sống tốt và chết trong giàu có. Tôi nghĩ điều này khả thi với phần lớn những người sống như thế, khi không có nhiều rủi ro về thảm họa và người ta ảo tưởng đang dẫn đầu một số lượng hợp lý nào đó. Nó cần đánh giá rất nhiều, nhiều kỷ luật và thiếu vắng sự hiếu động thái quá. Theo phương pháp này, tôi nghĩ những người thông minh nhất có thể mang nhiều rủi ro ra khỏi cuộc sống.

Kẻ ngốc và tiền bạc của anh ta sẽ chia tay sớm.

Đặc điểm nào cần thiết để thành một nhà đầu tư dài hạn xuất sắc? Warren Buffett đưa cho chúng ta vài dẫn chứng trong bức thư của Chủ tịch Hội đồng Quản trị của Berkshire Hathaway 2006, trong đó ông đề cập đến dự định thuê người của Berkshire để giúp ông thành công làm CIO (giám đốc đầu tư) của Berkshire khi nhu cầu này tăng lên:

Chọn người đúng không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Tất nhiên không khó để tìm ra những người thông minh giữa các cá nhân có các bản ghi đầu tư ấn tượng. Nhưng có nhiều người đầu tư dài hạn thành công hơn những bộ não có hiệu quả tốt ở thời gian gần đây.

Theo thời gian, các thị trường sẽ làm những điều bất thường, thậm chí kỳ lạ. Một sai lầm đơn lẻ nhưng lớn có thể quét sạch một chuỗi thành công dài. Do đó, chúng tôi cần ai đó được lập trình di truyền để nhận ra và tránh những rủi ro nghiêm trọng, gồm cả những thứ chưa bao giờ xảy ra. Một số nguy hiểm ẩn nấp trong các chiến lược đầu tư không thể bị nhận ra bằng cách sử dụng các mô hình phổ biến hằng ngày do các học viện tài chính đào tạo.

Sự điều tiết cũng quan trọng. Suy nghĩ độc lập, ổn định cảm xúc, và quan tâm hiểu rõ hành vi của con người và thể chế là sống còn đối với thành công của đầu tư dài hạn.

Hậu quả của mắc sai lầm

Nếu chúng ta không thể dung thứ một hậu quả có thể xảy ra, hãy chỉ đạo từ xa nếu có thể, việc gieo trồng hạt giống của nó.

-          Warren Buffett

Kinh nghiệm nói với tôi rằng tương lai sẽ tương tự như quá khứ.

Có thể hoặc không. Chúng ta không biết tương lai. Chuyện gì đây nếu hậu quả của việc mắc sai lầm rất khủng khiếp và có thể khiến chúng ta bị tổn thất lớn? Nếu quyết định quan trọng, chúng ta nên bỏ qua phần lớn những gì đã xảy ra trong quá khứ và tập trung vào hậu quả của mắc sai lầm.

Tại sao chúng ta bảo hiểm cho ngôi nhà? Chúng ta làm thế vì hậu quả của mắc sai lầm – một vụ hỏa hoạn chẳng hạn – là phá hoại tất cả và chi phí bảo hiểm tương đối nhỏ nếu so sánh. Ví dụ, chi phí bảo hiểm $1,000 chỉ làm giảm hạnh phúc của tôi rất ít, trong khi khoản mất mát tiềm tàng là $300,000 có thể khiến tôi khốn khổ. Hãy hỏi: Cái gì có thể sai? Tôi có thể làm gì để ngăn những mối nguy hại hoặc xử lý nó nếu nó xảy ra?

John muốn mua một cửa hàng kem khác.

Biến số chính anh ấy đặt cược trong đó là “Khối lượng đơn vị bán được sẽ tăng”. Hậu quả là gì nếu anh ấy sai?

Hậu quả nếu mắc sai lầm càng tồi tệ, chúng ta càng ít nghiêng về việc hành động cụ thể hoặc chúng ta càng cần nhiều bằng chứng về sự chiếm ưu thế của cái khác hơn.

Hãy hỏi: Chi phí của mắc sai lầm là gì khi so sánh lợi ích của làm đúng với các cơ hội đầu tư khác? Chi phí: John có lẽ sẽ mất tiền, danh tiếng, và trải qua stress tinh thần. Nó cũng khiến anh ấy không tập trung vào các việc kinh doanh khác được. Lợi ích: Khả năng kiếm được nhiều tiền hơn trong một giai đoạn thời gian. Lựa chọn thay thế: Nhiều thời gian hơn để tập trung vào việc kinh doanh hiện tại hoặc các cơ hội khác.

Hãy phát biểu theo cách khác: Nếu tôi làm điều đó vì tôi cược rằng khối lượng đơn vị hàng bán sẽ tăng lên nhưng tôi đã sai (khối lượng bán vẫn duy trì như thế hoặc giảm đi do cầu giảm và nhiều đối thủ cạnh tranh hơn hay môi trường không còn ưu ái), hậu quả là gì? Tôi có thể xử lý chúng? Chúng có khả năng đảo ngược lại tình huống? Nếu tôi không làm điều đó vì tôi cược rằng khối lượng đơn vị hàng bán sẽ giảm xuống hoặc giữ nguyên, nhưng tôi đã sai, hậu quả là gì? Lựa chọn thay thế nào khiến tôi mất ít nhất?

Biên độ an toàn

Chúng tôi cố gắng sắp xếp [công việc của chúng tôi] để dù bất kỳ vấn đề gì xảy ra, chúng tôi sẽ không phải “quay lại từ đầu”.

-          Charles Munger

Albert Einstein nói: “Bất kỳ ai đảm đương thiết lập bản thân thành quan tòa của sự thật , tri thức sẽ bị tiếng cười của thánh thần đánh đắm.” Chúng ta không thể tiên đoán chuyện gì sẽ xảy ra trong tương lai. Đừng bao giờ đánh giá thấp cơ hội của các sự kiện hiếm.

Để bảo vệ mình khỏi tất cả những gì không biết đang đi đâu, chúng ta có thể tránh một số tình huống, ra quyết định làm việc với một dải rộng kết quả, dự phòng hoặc có một biên độ an toàn lớn. Ví dụ, khi đầu tư tiền, điều sau có thể chỉ dẫn cho chúng ta: hãy biết rõ giá trị kinh doanh bên dưới, đừng sử dụng đòn bẩy, đi vào những tình huống mà đội ngũ quản lý có năng lực và trung thực, và hãy đầu tư với một biên độ an toàn lớn.

Chúng ta cần biên độ an toàn bao nhiêu? Warren Buffett trả lời:

Nếu bạn hiểu rõ một doanh nghiệp – nếu bạn có thể nhìn thấy tương lai của nó một cách hoàn hảo – thì rõ ràng bạn cần rất ít theo cách của biên độ an toàn. Ngược lại, càng nhiều thứ có thể xảy ra, càng không chắc chắn, doanh nghiệp càng nhiều lỗ hổng hoặc xác suất thay đổi càng lớn, biên độ an toàn bạn cần càng lớn…

Nếu bạn đang lái chiếc xe tải 9,800 pound qua một cây cầu chỉ cho phép 10,000 pounds và cây cầu chỉ cao khoảng 6 inch từ mặt đất lên, bạn có thể thấy ổn. Tuy nhiên, nếu cây cầu qua một hẻm núi lớn, bạn có lẽ muốn biên độ an toàn rộng hơn nữa. Do đó, bạn có thể chỉ lái một chiếc xe 4,000 pound qua đó. Vì vậy, nó phụ thuộc vào bản chất tự nhiên của rủi ro bên dưới.

Còn điều gì quan trọng nữa? Chúng ta có cơ hội tốt hơn để tránh khỏi việc đánh giá sai và cải thiện cuộc sống của chúng ta nếu chúng ta có thái độ đúng và theo đuổi những giá trị chắc chắn.

Trong cuốn tiểu sử tuyệt vời về Charles Munger của Janet Lowe, Damn Right! (Hãy chỉ trích đúng!), chúng ta có thể học hỏi vài quan điểm của Charles Munger về giá trị và hành vi từ con riêng của ông, Hal Borthwick:

Charlie gõ gõ vào khái niệm mà một người luôn luôn nên nhớ “Hãy làm tốt nhất như con có thể. Đừng bao giờ nói dối. Nếu con nói con sẽ làm nó, hãy làm đi. Không ai ném phân vào một lời xin lỗi. Hãy rời khỏi cuộc họp sớm. Đừng muộn, nhưng nếu con muộn, đừng làm phiền người khác bằng lời xin lỗi. Chỉ là biện hộ… Hãy trả lời cuộc gọi thật nhanh. Điều nữa là “không” trong năm giây. Con phải làm đầu óc mình sáng suốt. Con đừng khiến người ta phải dài cổ chờ con.”

 

<< Phần 4: Chương MƯỜI

Phần 4: Chương MƯỜI HAI >>