Sự nhỏ bé của Mark Zuckerberg
Và tại sao không nên tin tưởng anh ta
là người trông giữ thông tin cho thế giới?
ảnh: Getty
Mark Zuckerberg
là một người nhỏ bé – 5 foot 7 (tức 1m74) theo Google – nhưng điều này không có
nhiều người biết, vì những bức ảnh duy nhất về anh trước công chúng đều đã được
chế tác cẩn thận để khiến anh nhìn có vẻ cao hơn, theo lời cứu nhà văn Graham
Starr của Wired. Một khi đã từng đọc nhận xét của Starr về chủ đề này, không thể
nhìn thấy những bức ảnh của nhà sáng lập Facebook mà không thấy cả chiếc tàu vũ
trụ được sử dụng trong hầu hết mọi hình ảnh để che dấu chiều cao thật của anh.
Zuckerberg là một
thương hiệu, giám đốc điều hành của một trong những công ty giá trị nhất thế giới,
và một người có khả năng là ứng cử viên tổng thống. Làm cho anh cao hơn rất
quan trọng vì mọi thứ xung quanh một thương hiệu và một tổng thống tương lai cần
phải được chỉnh sửa để gợi lên sự ấm áp, ngưỡng mộ và cảm xúc tốt đẹp để mọi
người tiếp tục hướng tới, tiếp tục đọc, tiếp tục yêu thích, tiếp tục trả tiền.
Và cuối cùng, một ngày nào đó, có lẽ, sẽ tiếp tục được bỏ phiếu.
Người ta nói rằng
những người cao có xu hướng giành thắng lợi trong các cuộc bầu cử.
Vì vậy, giờ đây
anh đang ở trên tờ New York Times, du lịch khắp đất nước, ngồi tít trên cao
trong chiếc máy kéo ở Wisconsin, một người bạn đồng hành đang nhìn chằm chằm
vào anh. Giờ đây anh đang mỉm cười, và ra quyết định anh “không còn là người vô
thần nữa” trong nhà thờ Charleston, nơi Dylann Roof giết chết 9 người. Giờ đây
anh đang phát biểu tại Harvard, thông báo cho những ai tụ tập lắng nghe phía dưới
rằng “Mục đích có nghĩa là chúng ta là một cái gì đó lớn hơn bản thân chúng ta,
rằng chúng ta là cần thiết, rằng chúng ta là một cái gì đó tốt hơn trước hết để
làm việc vì nó.”
Do đó, công
chúng được dạy cách tin tưởng rằng Mark Zuckerberg là cao lớn, và rộng lượng, một
người trông giữ chu đáo và cẩn thận thông tin cá nhân của chúng ta, một nhà
lãnh đạo khôn ngoan và thông minh. Và chúng ta mới ngạc nhiên làm sao, khi bất
kỳ ai – dù đồi bại, tham lam, đê hèn hay ngu ngốc thế nào đi chăng nữa – cũng
có thể thành tổng thống, một thực tế chưa bao giờ rõ ràng hơn bây giờ.
Nhưng nhìn gần
hơn một chút, bạn sẽ thấy Zuckerberg có vẻ giống chú mèo Ba Tư đang xấu hổ trước
nhân vật phản diện Bond. Chỉ trong trường hợp bạn đã nhận ra rằng các tỷ phú
không trở thành các nhà lãnh đạo thế giới tốt. Người đàn ông này không có hoạt
động kinh doanh nào để chạy đua cho chức vụ, và vì ai đó đã thuê một nhà khảo
sát toàn thời gian giám sát các xếp hạng quan trọng của anh, có vẻ nhu đó là những
gì anh ấy thực sự dự định làm.
(Tôi không nói
những người nhỏ bé là xấu xa. Tôi cũng là một người nhỏ bé đây… được chưa,
chúng ta đều là một lũ xấu xa.)
Những người đang tìm kiếm địa vị cao
nên có một hồ sơ dài về sự trung thực, đánh giá tốt và nhân cách tốt. Điều này
không nên đòi hỏi quá nhiều, nhưng có rất nhiều người sẽ không đạt yêu cầu,
Mark Zuckerberg là một trong số đó.
Đây nhé:
Facebook đã phủ nhận rằng các nhà tuyên truyền Nga đã mua các quảng cáo từ công
ty trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016, nhưng chỉ một thời gian
ngắn sau đó, đã thừa nhận rằng họ đã làm vậy. Đây nữa, Facebook thừa nhận sau
đó ít lâu rằng, công ty đã thực sự phân phối các tuyên truyền của Nga tới gần
150 triệu người trong mùa bầu cử. Công ty đã bán quảng cáo cho chiến dịch của
Donald Trump rẻ hơn rất nhiều so với chiến dịch của Hillary Clinton (vì quảng
cáo của Trump cực kỳ “khiêu khích” với các thuật toán, bạn biết rồi đấy). Dù
sao đi nữa, quảng cáo đã có thể được tập trung siêu nhỏ tới mức người mua có thể
nhóm thành từng nhóm kiểu “Những người ghét dân Do Thái”. Đây nữa, Mark
Zuckerberg nói rằng anh đang xem xét quan điểm cho rằng Facebook đã tác động đến
bầu cử dưới bất cứ hình thức nào là một “ý tưởng cực kỳ điên rồ”, nhận xét khiến
anh phải hối hận sau đó.
Hiện tại, có
nghi vấn trong cuộc chạy đua bầu cử năm 2016, công ty của Zuckerberg đã được trả
một số tiền không rõ để cho phép các tổ chức bí mật truyền bá một lớp thông tin
dày đặc cho công chúng đi bầu cử của Mỹ. Nhiều người tin rằng sự lãng quên bổn
phận rõ ràng (và có lợi) của Zuckerberg đóng vai trò then chốt trong việc mở ra
không chỉ nhiệm kỳ tổng thống của Trum mà còn cả khung cảnh độc hại từ thất bại
của giới truyền thông và một nền dân chủ bị phá hoại.
Mặc dù từ chối
nhận trách nhiệm của mình cho thất bại đó, Zuckerberg và công ty của anh vẫn
đưa ra nhiều lời xin lỗi vì những sự lơ là khác. Anh đã “thăm” cơn bão tàn phá
Puerto Rico từ khoảng cách 3588 dặm khiến chuyến thăm tồi tệ của George W. Bush
tới New Orleans sau bão Katrina trông như Albert Schweitzer đang chăm sóc người
cùi ở Lambarene. (Rất lấy làm tiếc!)
Còn đây là gian
hàng của Facebook tại Tiệc Trà gần đây, CPAC, nơi những người bảo thủ tới được
hưởng một cơ hội bắn vào “lực lượng kháng chiến” bằng súng – “lực lượng kháng
chiến!” – không đầy 2 tuần sau vụ 17 người bị bắn và giết hại ở một trường
trung học ở Florida. (Lấy làm tiếc!)
Còn đây, họ đang
xin lỗi vì đã bí mật thao túng các tin tức của gần một triệu người trong một
“thí nghiệm” nội bộ (Rất tiếc); vì đã khiến một người Palestine bị bắt giữ khi
nói “good morning” (Rất tiếc!); vì đã kiểm duyệt các nhà báo Palestine (Rất tiếc!);
vì đã ngăn chặn nhà hoạt động Shaun King của tổ chức Black Lives Matter (Rất tiếc);
vì đã chế nhạo một người mẫu béo ngoại cỡ (Rất tiếc); vì tạm dừng tài khoản của
một nhà hoạt động xã hội người da đen sau khi cô đưa những đe dọa cô nhận được
lên (Rất tiếc); vì giúp chính họ bất chấp luật bản quyền đã sử dụng các bức ảnh
người dùng post trên dịch vụ Instagram (Rất tiếc); vì nói quá mức các số liệu
video của họ (Rất tiếc); vì đã dung túng những hình ảnh bạo lực với phụ nữ (Rất
tiếc); vì cho phép sử dụng hình ảnh nạn nhân tự tử vào một quảng cáo cho trang
web hẹn hò (Rất tiếc).
Nó có thể có lợi
cho Mark Zuckerberg, nó có thể có giá khi anh ta trả nhiều tiền cho bạn để bạn
tin rằng anh ấy là một nhà lãnh đạo tốt, xứng đáng với sự tin tưởng của bạn, và
có bằng chứng về việc anh đã làm điều đó. Nhưng đánh giá bằng con mắt minh bạch
về nhân thân buộc chúng ta phải kết luận rằng Mark Zuckerberg không phải là một
nhà lãnh đạo tốt hay đáng tin cậy.
Các tin nhắn cá
nhân được viết năm 2013 và rò rỉ trên tờ Business Insider năm 2010 đã tiết lộ một
Zuckerberg riêng tư chưa bị đánh bóng, một Zuckerberg thời tiền Potemkin (kẻ có
vẻ ngoài lừa gạt), trước khi bất kỳ một nhân viên PR, một nhà thăm dò công luận,
hay một phương tiện truyền thông nào sục sạo tới. Anh bắt đầu sự nghiệp của
mình như một nhà đầu cơ dũng mãnh với vụ ồn ào loại bỏ nhà đầu tư hạt giống ban
đầu của mình, Eduardo Saverin, ồ ạt làm suy yếu các khoản đầu tư của Saverin, hai
người sau đó tới một thỏa thuận. Tin nhắn cá nhân cũng bị rò rỉ cho tờ Sillicon
Alley Insider lúc đang trong vụ scandal pháp lý giữa Zuckerberg và cặp song
sinh Winklevoss, Cameron và Tyler, những người đã tuyên bố rằng Zuckerberg đã lừa
dối họ và đánh cắp ý tưởng của họ để xây dựng theFacebook.com; họ cuối cùng
cũng đi đến một dàn xếp.
Và đây,
Zuckerberg giải thích cho bạn mình qua IM, ngay sau đó, về những gì anh ấy dự định
làm với anh em nhà Winklevoss:
Người bạn: vậy cậu đã quyết định sẽ làm gì với
cái website chưa?
ZUCK: ờ tớ sẽ chơi họ một vố
ZUCK: có lẽ trong năm thôi
ZUCK: *ear
6 năm sau trước
những lời cáo buộc này, Facebook đã đưa ra lời bác bỏ cũng như không đầy giá trị
của Sarah Huckabee Sanders: “Chúng tôi sẽ không tranh cãi với những người kiện
cáo bất mãn và những nguồn giấu tên đang tìm cách viết lại lịch sử ban đầu của
Facebook hoặc gây rắc rối cho Mark Zuckerberg bằng những cáo buộc lỗi thời. Thực
tế không còn nghi ngờ gì, từ khi rời khỏi Harvard đến Thung Lũng Silicon gần 6
năm trước, Mark đã dẫn dắt Facebook phát triển từ một website của trường học
thành một dịch vụ toàn cầu đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của hơn 400
triệu người.”
Vâng… đó mới là
vấn đề, phải không? Không ai nghi ngờ Facebook đã rất to lớn. Câu hỏi khi đó và
bây giờ là: Mark Zuckerberg có phù hợp để lãnh đạo một công ty có độ lớn và tầm
ảnh hưởng như vậy không?
-----
Làm thế nào một
công ty ma quỉ rõ ràng như Facebook lại có thể được chào đón nồng nhiệt bởi nhiều
người đến vậy? Lý do không cần tìm đâu xa. Người dùng cá nhân nhìn Facebook
thông qua lăng kính của những mối liên hệ thực sự, yêu thương, thân mật với bạn
bè và gia đình của chính họ; với hàng triệu người, gương mặt Facebook là ngương
mặt của tình yêu, gương mặt của những đứa con, ông bà cha mẹ, hàng xóm, người
yêu, thầy cô, bạn bè. Làm sao một nơi thân thiện như thế có thể làm hại chúng
ta được, hay thậm chí mong chúng ta bị hại được? Làm sao nó có thể là thứ tàn bạo,
ích kỷ và nguy hiểm được đây?
Sự thật đáng buồn
là gương mặt thân thiện kia không phải là gương mặt thật của Facebook; đó chỉ
là một sự giả dối, kiểu như một người ngồi trên máy kéo để mọi người nghĩ anh
ta thật cao lớn. Mark Zuckerberg sử dụng những mối liên hệ gần gũi nhất của bạn,
gương mặt (theo nghĩa đen) những người bạn yêu thương, để lừa bạn nghĩ rằng anh
ấy không phải đang moi tiền từ túi bạn, tung một quả cầu thép vào hệ thống truyền
thông, vào sự chính trực của xã hội và bản thân nền dân chủ. (Và thực tế đơn giản
là “Facebook” và “Zuckerberg” là các thuật ngữ có thể được dùng hoán đổi cho
nhau, vì anh ấy đã xoay chuyển cả đất trời để giữ quyền kiểm soát tuyệt đối
công ty.) Toàn bộ công thức nấu ăn của bà bạn, toàn bộ những bức ảnh sinh nhật
của bạn và những lời mời như mưa rào, những video về chú mèo yêu dấu, các bản
tin YouTube sống động, các cuộc họp mặt đoàn tụ đều chỉ sôi sục quanh một thứ,
đó là tiền.
Để làm từ thiện,
có lẽ Zuckerberg tin tưởng chính sự vô nghĩa của mình ư? Gần đây anh ấy đã nói
rất nhiều về “đồng cảm”, và tôi phải thừa nhận rằng những màn trình diễn tấm
lòng từ bi anh ấy đang cho phát sóng rộng rãi nhiều tháng qua đang rất có sức
thuyết phục với những người mới. Nhưng hãy nghĩ về thông tin này từ tháng giêng
một chút, khi đó Zuckerberg tuyên bố anh sẽ làm cho Facebook “mang mọi người lại
gần nhau hơn”.
“Chúng tôi đang
thực hiện một thay đổi lớn về cách chúng ta xây dựng Facebook. Tôi đang thay đổi
mục tiêu mà tôi đã đề ra cho các nhóm sản phẩm từ việc tập trung giúp bạn tìm
ra nội dung có liên quan sang giúp bạn có nhiều tương tác xã hội có ý nghĩa
hơn.”
Chắc chắn câu trả
lời duy nhất một người bình thường có thể tưởng tượng ra từ ý tưởng của vị tỷ
phú độc quyền đang cố gắng được góp phần vào hoặc có quan điểm hoặc kiếm được
tiền từ các “tương tác xã hội có ý nghĩa” của cuộc đời bạn là: Làm ơn tránh xa
tôi ra. Hay theo lời một bài thơ: Anh không biết tôi, anh quá già, đi đi, hết rồi.
Tôi nghĩ là tôi có thể nói câu đó nếu tôi không rời bỏ Facebook nhiều năm trước.
Dưới đây là một
số thách thức hàng năm của Zuckerberg cho bản thân, ấn bản năm 2018:
“Thế giới cảm thấy lo lắng và chia rẽ, và
Facebook có nhiều việc để làm – liệu nó có bảo vệ cộng đồng khỏi lạm dụng và
thù ghét không, bảo vệ chống lại sự can thiệp của các quốc gia, hay đảm bảo rằng
thời gian dùng cho Facebook là thời gian sử dụng có ích không? Thách thức cá
nhân của tôi trong năm 2018 là tập trung khắc phục những vấn đề quan trọng này.
Chúng tôi sẽ không chặn được mọi sai lầm hay lạm dụng, nhưng hiện tại chúng tôi
đang mắc quá nhiều lỗi khi thực hiện chính sách của chúng tôi và ngăn việc sử dụng
sai các công cụ của chúng tôi. Nếu năm nay chúng tôi thành công thì cuối năm
2018 chúng tôi sẽ đi vào một quĩ đạo tốt đẹp hơn nhiều.”
Facebook không
phải là một “cộng đồng”. Nó là một cỗ máy kiếm tiền được xây dựng từ các tin nhắn
cá nhân, tình bạn, các đoạn video về chú mèo cưng và cả những ấn phẩm báo chí của
các nhà xuất bản khác, một mớ trộn lẫn với nhau, vắt kiệt những thông tin có thể
bán được, tràn ngập quảng cáo, và trái lại làm hỏng việc kiếm tiền của các dòng
newsfeed của bạn.
Không có bằng chứng
đáng tin cậy, hoàn toàn không có gì cả, để chỉ ra rằng con chó rừng này đã thay
đổi đốm, sọc, hay bất cứ cái gì, vì anh chàng đã viết tin nhắn riêng cho một
người bạn ở Harvard trong câu chuyện lúc trước thế này:
ZUCK: ờ vậy nên nếu cậu cần thông tin về bất
kỳ ai ở Harvard
ZUCK: cứ hỏi
ZUCK: tớ có 4000 email, ảnh, địa chỉ, sns
Người bạn: gì cơ? làm sao cậu quản lý chúng?
ZUCK: mọi người cứ gửi chúng lên
ZUCK: tớ không biết tại sao
ZUCK: họ “tin tưởng tớ”
ZUCK: lũ ngu
Maria
Bustillos
Theo https://medium.com
Ngày
9 tháng 3 năm 2018
